In een halve eeuw is de vogelpopulatie drastisch afgenomen in Noord-Amerika. Canada en de VS tellen ruim drie miljard vogels minder. Die alarmerende cijfers komen naar voor in een studie die werd gepubliceerd in het gerenommeerde vakblad Science. De wetenschappers trekken aan de alarmbel.

In tien jaar tijd is het aantal egels in Vlaanderen gehalveerd. “Alarmerend”, klinkt het bij Natuurpunt. Want als er niks gebeurt, zijn er over tien jaar misschien helemaal géén egels meer. Over de precieze oorzaak van de achteruitgang bestaat nog geen duidelijkheid. “We zien wel al enkele factoren die een rol spelen. Zo merken we dat de egel een slachtoffer is van het verkeer en van het dichte wegennetwerk in België. Bovendien is het aantal insecten afgenomen, waardoor de overlevingskansen van de egel verminderen”, klinkt het bij Natuurpunt.

Het Hoogheemraadschap (HH) Delfland heeft een meetnet om de waterkwaliteit van het glastuinbouwgebied te monitoren: er zijn 23 meetlocaties in het meetnet voor de glastuinbouw, namelijk op 3 referentielocaties buiten het glastuin-bouwgebied, 5 boezemlocaties en 15 locaties in glastuinbouwgebied. Op deze locaties zijn elke maand bestrijdingsmiddelen gemeten.

In de jaren negentig kregen universiteiten het credo van de marktwerking opgelegd. De overheid bepaalde dat wetenschappelijk onderzoek niet langer alleen uit publieke middelen moest worden gefinancierd, maar voortaan ook deels met extern geld. Dat betekende dat universiteiten de boer op moesten. Voor Wageningse onderzoekers betekende dat het begin van een innige samenwerking met chemiegiganten.

Het ingezette beleid om de vervuiling van water met bestrijdingsmiddelen terug te dringen, levert niet de beoogde effecten op. Overschrijding van de waterkwaliteitsnormen neemt wel af, maar minder dan de doelstelling, blijkt uit een tussentijdse evaluatie van het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat ligt aan telers, maar ook aan tekortkomingen in het beleid. Glyfosaat blijft de belangrijkste probleemstof voor de drinkwaterwinning.

Kleine wateren vormen samen een derde van het Nederlandse oppervlaktewater. Ze staan vaak rechtstreeks bloot aan vervuilingsbronnen als meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Drinkwaterbedrijven sloegen eerder dit jaar al alarm over de zorgelijke kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in Nederland. Rivieren raken steeds sterker verontreinigd met chemische stoffen en medicijnresten, terwijl meststoffen en bestrijdingsmiddelen steeds dieper doordringen in het grondwater.

Bestrijdingsmiddelen blijken in de bodem een al net zo desastreuze werking te hebben als daarboven. Eerder werd aangetoond dat de stoffen schadelijk zijn voor bijvoorbeeld bijen. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat deze middelen zeer giftig zijn voor organismen die in de bodem leven. Niet alleen voor insecten, maar ook voor regenwormen, wordt verteld in Vroege Vogels.

“Veel gewasbeschermingsmiddelen breken moeilijk af en daarom kan je ze nog jaren in de bodem van beken terugvinden.” Zo verklaart de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) de cocktail van pesticidenresiduen die gemeten werd in drie beken in landbouwgebied. Aan het onderzoek werkte VMM niet mee. Een Britse universiteit vergeleek in opdracht van Greenpeace de waterkwaliteit van 29 kleine Europese beken. De drie onderzochte Vlaamse beken, twee in West-Vlaanderen en één in Antwerpen, scoren goed op sporen van diergeneesmiddelen – die waren er niet – maar erg slecht op pesticidenresiduen.

De discussie over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw ‘waait niet zomaar over’ en omwonenden en telers lossen het probleem niet samen op. De overheid moet daarom nu de regie nemen. Dat staat in een rapport, dat in opdracht van het ministerie van LNV en de provincies Drenthe en Overijssel is gemaakt.

Als er niets verandert, zijn binnen honderd jaar alle insecten uitgestorven. Dat heeft desastreuze gevolgen voor het ecosysteem. Daarvoor waarschuwen wetenschappers, zo schrijft The Guardian.

De afgelopen 25 tot 30 jaar nam het aantal insecten jaarlijks met 2,5 procent af. Als het in dit tempo doorgaat is er binnen een eeuw geen levend insect meer te vinden. Dat blijkt uit een overzichtsstudie die in vakblad Biological Conservation verscheen. Oorzaken zijn volgens de wetenschappers de intensieve landbouw, verstedelijking, pesticiden en klimaatverandering.