De uitgaven voor de ontdekking en ontwikkeling van een nieuw gewasbeschermingsmiddel naderen nu de grens van 300 miljoen dollar, terwijl tegelijkertijd kritische leemten in de informatie inzake milieu veiligheid duidelijk zijn geworden. Er zijn ook grote hiaten in de informatie voor de veiligheid van een groot aantal bestaande chemicaliën. De catastrofe in de insectenwereld, die wordt aangetast door de extreme toxiciteit van neonicotinoïden, is hiervan een goed voorbeeld.

De jonge zwaluwen in Groningen en het Lauwersmeergebied sterven bij bosjes. Bovendien zijn tal van zwaluwnesten leeg gebleven dit voorjaar. Ecoloog Jan Doevendans maakt zich grote zorgen. Volgens hem verhongeren de zwaluwen door de massale insectensterfte. ,,75 procent van de insecten is verdwenen, wat de inzet is van de teloorgang van de zwaluw.’’

De pesticiden chloorpyrifos en chloorpyrifos-methyl worden aangetroffen in 5,5 procent van alle onderzochte voedingsstalen in de EU. Dat blijkt uit gegevens van het Europese Voedselveiligheidsagentschap die in Knack staan. De komende maanden beslist Europa of de pesticiden van de markt moeten verdwijnen. Het pesticide chloorpyrifos wordt gebruikt om gewassen zoals kolen, fruit en groenten te beschermen tegen onder meer koolvliegen, aardrupsen en larven van langpootmuggen en kevers. Chloorpyrifos is actueel omdat de huidige EU-toelating voor het pesticide afloopt op 31 januari 2020.

Bijna een halve eeuw geleden accepteerde de Europese Unie de plannen van commissaris Sicco Mansholt om de Europese landbouw radicaal te moderniseren. Nu dat beleid desastreuze gevolgen blijkt te hebben voor milieu, dierwelzijn en gezondheid, moet het roer opnieuw om.

Begin april liet FTM zien dat Nederland invoering van de Bee Guidance, een Europees richtsnoer om bijen te beschermen, al jarenlang tegenwerkt. Die onthulling leidde tot een Kamerdebat, waarin minister Schouten (Landbouw) de Kamer gedetailleerde inzage in het dossier beloofde. Uit de stukken die zo openbaar zijn geworden, blijkt opnieuw iets opmerkelijks: Nederland heeft bij de Europese Commissie gepleit voor een nieuw rekenmodel om bijenpopulaties te monitoren. En dat model wordt gepusht door de chemische industrie.

Een nieuwe studie van Braziliaanse biologen laat zien dat de effecten van neonicotinoïde insecticiden op bijen veel erger kunnen zijn dan tot nu toe vaak gedacht werd. Zelfs op een zeer laag niveau dat als niet-dodelijk wordt beschouwd, verkortte het insecticide clothianidine het leven van de bijen met de helft. De tests werden uitgevoerd in een laboratorium om besmetting vanuit de omgeving te vermijden.

Tien jaar geleden waarschuwde toxicoloog Henk Tennekes als één van de eerste wetenschappers voor de desastreuze effecten van landbouwgif op bijen. Om dat te begrijpen, verwijst hij eerst naar Rachel Carson, biologe en schrijfster die de wereld wees op de gruwelijke uitwerking van het landbouwgif DDT. ,Zij schreef kritisch over DDT en schetste een rampscenario voor de voedselketen’’, doceert Tennekes. ,,Muizen met DDT in hun lever werden gevoerd aan uilen. Die legden het loodje. Dieren dus aan de top van de voedselketen.’’ DDT is inmiddels verboden, maar nu dreigt een ander gevaar.

Gisteren werd een motie door de Tweede Kamer aangenomen waarin de regering wordt opgedragen om in Brussel van positie te veranderen, en nu de invoering van de Bee Guidance te steunen. De Bee Guidance is een Europees richtsnoer dat beoogt bestrijdingsmiddelen beter te testen op hun schadelijkheid voor bijen en hommels. ‘Minister Schouten [Landbouw] zal haar beleid nu 180 graden moeten wijzigen,’ zegt Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren, die de motie indiende.

Al zes jaar probeert Europa regels op te leggen over welke gewasbeschermingsmiddelen onze bijen nog moeten verduren. Vandaag zitten experts nog maar eens samen om dit te bespreken, maar de kans dat er een oplossing uit de bus komt, is klein.

Natuurbeschermer Maarten Bijleveld (82) is al ruim vijftig jaar weg uit Nederland. Hij woont in Zwitserland, maar hij stond als student biologie aan de wieg van het Wereld Natuur Fonds in Nederland. „Ik ben de laatst levende medeoprichter.” Wat Bijleveld de afgelopen tien jaar vooral bezighoudt, is de strijd voor wetenschappelijke waarheid wat betreft de neonicotinoïden, neurotoxische bestrijdingsmiddelen die een „desastreuze” uitwerking hebben op de natuur. Bijleveld heeft het vorige week verschenen rapport van de Verenigde Naties over het dramatische verlies aan biodiversiteit gelezen.