Beleid en debat

The worldwide use of pesticides in agriculture results in residues of insecticides being commonly found in many environments, from the cropping fields and orchards to rivers, estuaries and oceans, and even urban environments. Insecticides are useful to control pest outbreaks, but insecticide pollution is one of the many problems faced by our modern society. This is because the extreme toxicity of most of these natural and man-made chemicals affects not only the target pests but also many other species of animals, although in different degrees. Indeed, insecticides can alter the ecological structure of earthworms and arthropod communities in the soil and around crops, thus affecting birds and other vertebrates that feed on these organisms. Insecticide spray drift can kill birds in the vicinity of crops, and their water-borne residues can decimate zooplankton, aquatic larvae of crustaceans and insects for short or long periods of time, or affect the growth and development of tadpoles and fish. It is imperative, therefore, that the society recognises the hazards and risks of using insecticides.

Our understanding of the mechanisms of toxicity at different levels of biological organisation has not kept abreast with the overwhelming progress experienced in the development of new pesticides. While chemical companies introduced new plant protection products in the market at a staggering pace, environmental toxicology has trailed behind.

EkoPlaza opent de grootste biologische supermarkt van Nederland aan de Grote Markstraat in Den Haag. De supermarkt heeft een vloeroppervlakte van 912 m2 en is het beste voorbeeld van de formuleontwikkeling die de keten doormaakt. De EkoPlaza-visie is samengevat in vijf keuzes: betaalbaar biologisch, bewust lekker eten, persoonlijk en dichtbij, verrassend gevarieerd en een eerlijke samenwerking. EkoPlaza groeit als kool. Gemiddeld openden de afgelopen twee jaar twee filialen per maand hun deuren. EkoPlaza heeft in een jaar tijd Natuurwinkel van de troon gestoten als de grootste keten van biologische supermarkten in Nederland. “We groeien bovendien harder dan ‘gewone’ supermarkten”, aldus de persvoorlichter.

Wát is nu eigenlijk die duurzaamheid waar het tegenwoordig steeds meer over gaat? Ik ga uit van de definitie die daarvan is gegeven in het bekende Brundtland-rapport, uitgegeven door de Verenigde Naties in 1987. Geparafraseerd zegt die definitie: wij moeten zodanig in onze huidige behoefte voorzien dat we daarmee de behoeftenvoorziening en -vervulling voor de komende generaties niet in gevaar brengen.

Bij controles van biologisch fruit in Baden-Württemberg zijn geen residuen van synthetische chemische gewasbeschermingsmiddelen gevonden. Dit blijkt uit een willekeurig onderzoek van bladmonsters van fruitsoorten zoals appel, peer, aardbei, framboos, bessen en zoete kers. Deze extra controle is dit jaar voor het eerst uitgevoerd. "Dit resultaat toont aan dat de biologische fruittelers verantwoord omgaan met gewasbeschermingsmiddelen. Dit vormt de basis voor de productie van veilige biologische voeding", reageert minister Alexander Bonde.

Rachel Carson hatte in ihrem berühmten Buch „Der Stumme Frühling“ (deutsche Ausgabe 1962) besonders den Pestizideinsatz in der Landwirtschaft kritisch unter die Lupe genommen und seine Wirkungen auf Mensch und Umwelt, insbesondere die Vögel, thematisiert. Wissenschaftlich umfassend und ausführlich mit Fakten unterlegt brachte es der Sachverständigenrat für Umweltfragen (SRU) in seinem immer noch klassischen Sondergutachten „Umweltprobleme der Landwirtschaft“ im Jahr 1985 auf den Punkt. Die außerordentliche Produktionssteigerung in Pflanzenbau und Tierhaltung der letzten Jahrzehnte habe eine problematische Lage herbeigeführt – so die „Umweltweisen“ unter Vorsitz von Prof. Wolfgang Haber damals, die eine Neuorientierung sowohl agrarpolitisch als auch umweltpolitisch geboten erscheinen lasse.

Mit einem Inlandsabsatz von ca. 35.000 t Wirkstoffen im Jahr 2008 nimmt Deutschland auf dem europäischen Pflanzenschutzmittelmarkt eine der Spitzenpositionen ein. Pflanzenschutzmittel können während der Ausbringung durch Verdriftung der Spritzmittel oder kontaminierten Beizstäube von behandeltem Saatgut, aber auch später durch Abschwemmung von den Ackerflächen in benachbarte Saumbiotope oder Gewässer eingetragen werden. Diese unerwünschten Nebenwirkungen des Pflanzenschutzmitteleinsatzes können nicht nur für die benachbarten natürlichen Lebensräume, sondern auch für die landwirtschaftlichen Flächen selbst ein Problem darstellen.

Het gaat niet goed met de egels in Nederland en het verdwijnen van geschikt leefgebied speelt daarbij vermoedelijk een belangrijke rol. De egel voelt zich niet thuis in grootschalige agrarische landschappen met intensief gebruik van pesticiden (wel de kleinschalige die we van vroeger kennen) en in de steeds meer verstenende en hermetisch afgesloten tuinen. Mensen kunnen de egels helpen door hun tuin egelvriendelijk te maken. Een tuin moet daarvoor – op zijn minst een beetje -open en groen zijn. Als motto hanteert de Zoogdiervereniging: hoe minder tegels, hoe meer egels!

In an August 17, 2012, Federal Register notice, EPA announced that it is seeking comments on a proposal jointly developed with the U.S. Department of Agriculture, the National Marine Fisheries Service and the U.S. Fish and Wildlife Service (“the Services”) to enhance opportunities for stakeholder input during pesticide registration reviews and endangered species consultations.