Honeybees

Dat blijkt uit een onderzoek van de KU Leuven, dat aantoont dat de chemische structuur van koninginferomonen bij mieren, bijen en wespen zeer gelijkaardig is. De nesten van mieren, wespen bestaan uit dieren die zich voortplanten (koningin) en insecten die zich niet voortplanten (werksters). De koningin produceert feromonen die ervoor zorgen dat de werksters uit het nest onvruchtbaar zijn en dat enkel zij zich kan voortplanten. De onderzoekers vergeleken de chemische stoffen in de feromonen van verschillende verschillende bijen-, wespen- en mierensoorten. Ze merkten op dat de koninginferomonen van de drie insectensoorten tot dezelfde chemische klasse behoorden, de verzadigde koolwaterstoffen. Dit deed hen vermoeden dat deze feromonen bij elk van de drie soorten geëvolueerd is uit een signaal dat aanwezig was bij een verre gemeenschappelijke solitaire voorouder. "Ook solitaire soorten produceren deze verzadigde koolwaterstoffen. Zij gebruiken de stoffen om mannelijke soortgenoten aan te trekken", zegt Tom Wenseleers van het departement Biologie. "Dit doet vermoeden dat de feromonen hun oorsprong vinden bij een solitaire soort die de verre voorouder is van alle mieren, bijen en wespen. Deze soort leefde ongeveer 145 miljoen jaar geleden."

De vaste commissie voor Economische Zaken heeft op 20 november 2013 om een reactie van de
staatssecretaris van Economische Zaken gevraagd op de publicatie van DiPrisco et al, 2013.
Het gaat daarbij om een artikel, gepubliceerd op 21 oktober in het wetenschappelijk tijdschrift ‘PNAS’: Di Prisco, Cavaliere, Annoscia, Vaaricchio, Caprio, Nazzi, Gargiulo & Pennacchio. Neonicotinoid clothianidin adversely affects insect immunity and promotes replication of a viral pathogen in honey bees. PNAS October 21 2013. www.pnas.org/cgi/doi/10.1073/pnas.1314923110. De brief van staatssecretaris Dijksma (EZ) aan de Tweede Kamer over deze publicatie (onderzoek naar de werking van een bepaald onderdeel van het immuunsysteem van honingbijen na blootstelling aan clothianidin of imidacloprid) is bijgevoegd. In een reactie op de Kamerbrief van de staatssecretaris schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat Landbouw bij de risicobeoordeling van de neonicotinoiden nog steeds blindelings vertrouwt op het oordeel van het Ctgb. De bewering van het Ctgb dat de publicatie van Di Prisco et al. "niet veld-relevant is voor Nederland", onderstreept alleen maar incompetentie die deze instantie overigens wat de neonicotinoiden betreft al jarenlang ten toon spreidt, aldus Tennekes.

Australische onderzoekers gaan de komende maanden 5000 bijen met een sensor volgen om erachter te komen waarom de bijenpopulatie wereldwijd in een razend tempo afneemt. De bijen die onderzocht worden gaan eerst de koelkast in, waardoor ze in slaap raken. Dan kunnen de onderzoekers een voor een de sensoren van 2,5 bij 2,5 millimeter op de rug van de honingbijen plakken. Vervolgens hopen de onderzoekers erachter te komen waarom de kolonies verdwijnen. Het verdwijnen van de bijenkolonies kan te maken hebben met het gebruik van pesticiden. De onderzoekers zijn van plan de bijen van de ene bijenkorf te voeden met voedsel met lichte concentraties pesticiden, terwijl de bijen bij een andere korf voedsel krijgt dat pesticidenvrij is.
De onderzoekers verwachten dat de bijen die pesticiden binnenkrijgen bijvoorbeeld langzamer gaan vliegen, of zich vergissen en bij de verkeerde bijenkorf naar binnen vliegen. Dit zijn volgens de Australiërs een van de redenen dat kolonies stoppen met bestaan. 'Dit is het grootste onderzoek ooit gehouden met bijen', zegt hoofdonderzoeker bij CSIRCO Paulo de Souza tegen The Guardian. 'We zullen de bijen twee maanden in de gaten houden en dat is een lange tijd voor een bijenonderzoek.

Het probleem van de bijensterfte in de Verenigde Staten en Europa is al geruime tijd gekend, maar het probleem dreigt desastreuse gevolgen te hebben. Dat is de conclusie van een onderzoek naar het bijenbestand gedurende de tweede helft van het voorbije decennium in meer dan veertig landen door wetenschappers van de University of Reading. De onderzoekers stelden daarbij vast dat de vraag naar zogenaamde bestuivings-diensten bijna vijf keer sneller is gestegen dan de populatie bijen. Er wordt gewaarschuwd dat voldoende natuur moet overblijven om de bijenpopulaties te beschermen. Zonder die populaties komen immers diverse oogsten in het gedrang. “In Groot-Brittannië zijn er op dit ogenblik slechts voldoende bijenkorven om een kwart van de totale vraag naar bestuivings-diensten te voldoen,” benadrukt onderzoeksleider Simon Potts, professor biodiversiteit en ecosystemen aan de University of Reading. “Op Europees vlak zou tussen 25 procent en 50 procent van de behoefte kunnen worden voldaan. Bijna de helft van de bestudeerde landen wordt met een bijentekort geconfronteerd. Tenzij er dringend wordt ingegrepen, dreigen we op een echte catastrofe af te stevenen. Tot nut toe kon het tekort gedeeltelijk worden gecompenseerd door het wilde bijenbestand, maar ook dat wordt met belangrijke bedreigingen geconfronteerd.”

De mens heeft daar danig aan bijgedragen door het gebruik van giftige bestrijdingsmiddelen. Daarvan zijn er nu enkele verboden voor particulieren, maar het kwaad is al geschied. Bijen zijn nodig om gewassen te bestuiven. En ondanks dat het aantal bijenkoloniën van 22.5 miljoen naar 24.1 miljoen is gestegen, zijn het er niet genoeg. Een andere oorzaak: de opkomst van biodiesel. Biodiesel wordt gemaakt uit koolzaad en sojabonen dat nu op talloze velden in Europa groeit. Koolzaad en sojabonen zijn afhankelijk van de bijen die ze bestuiven. Volgens onderzoekers is het aantal te bestuiven gewassen 4.9 keer zo snel gestegen als het aantal bijen. En er wordt om nog veel meer biodiesel gevraagd. In Europa is de afspraak gemaakt dat in 2020 minstens 10% van het totale energieverbruik uit hernieuwbare bronnen komt.