Honeybees

Thema beim Treffen der EU-Agrarminister waren auch die Risiken von Pflanzenschutzmittel auf Basis von Neonicotinoiden für Bienen. Demnach lehnt die EU-Kommission ein komplettes Verbot dieser Insektizide ab. Sie denkt dagegen an Einschränkungen für bestimmte Kulturen. Angemessene Reaktionen kündigte Borg im Agrarrat am Montag an. Ihre Vorschläge will die EU-Kommission am kommenden Donnerstag dem Ausschuss für die Lebensmittelkette und Tiergesundheit vorlegen. Borg schließt ein Totalverbot von Neonicotinoiden aus. Wahrscheinlich sind dagegen Einschränkungen für Kulturen, die von Bienen besonders genutzt werden. Ein Verbot für Raps und Mais wird nicht mehr ausgeschlossen. Die Europäische Lebensmittelbehörde (EFSA) hatte Mitte Jänner vor Risiken für Bienen gewarnt. Allerdings hat auch die EFSA zwischen den Kulturen unterschieden. Über Zuckerrüben werde das Insektizid nicht verbreitet, heißt es im EFSA-Bericht. Die Niederlande forderten im EU-Agrarrat Maßnahmen von der EU-Kommission und wurden dabei von Österreich, Deutschland, Frankreich, Polen und Tschechien unterstützt. Das Vereinigte Königreich verlangt dagegen weitere Untersuchungen. Spanien und Ungarn sind gegen Verbote. Zahlreiche Agrarverbände befürchten hohe Verluste, wenn Saatgut nicht mehr mit Neonicotinoiden behandelt werden darf.

De Europese Commissie zei maandag (28-01-2013) dat het "strenge" maatregelen zou opstellen om de bijen te beschermen tegen gevaren die worden toegeschreven aan bepaalde pesticiden, maar pleit niet voor het verwachte verbod. De Europese Unie "zal een reeks ambitieuze maar evenwichtige maatregelen voorstellen", aldus Tonio Borg, commissaris voor Volksgezondheid en Consumentenzaken. Hij zei dat "snelle en beslissende" actie zou worden ondernomen om de schade. die volgens de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) wordt veroorzaakt door drie insecticiden, te beperken. Maar Borg benadrukte dat "een totaal verbod niet gerechtvaardigd zou zijn." De Commissie heeft de fabrikanten voor consultatie aangeschreven, anders zou het zelf "de nodige maatregelen treffen", aldus de huidige woordvoerder van Borg.

The European Commission has said it will take legislative action to protect honey bees from the effects of neonicotinoids but has ruled out a complete ban. The European Commission said Monday it would draw up "stringent" measures to protect bees from dangers attributed to certain pesticides, but pulled back from an anticipated ban. The European Union executive "will propose a series of ambitious but proportionate legislative measures," said Health and Consumer Affairs Commissioner Tonio Borg. The official said "rapid and decisive" action would be taken to limit the damage caused by three types of insecticides said by the European Food Safety Authority (EFSA) earlier this month to pose "disturbing" risks. But Borg underlined that "a total ban would not be justified." Bees and other pollinating insects are hugely important for food production, especially of fruit, and "their protection is essential," EFSA said on January 16. It said the so-called neonicotinoid insecticides in question attack the central nervous system of insects, causing paralysis and death. The Commission said it was writing to manufacturers Bayer, Syngenta and Cruiser OSR seeking action, otherwise it would "take the necessary measures," according to Borg's spokesman at the time.

"Met een moratorium op alle gebruik van neonicotinoiden boert de geïntegreerde gewasbescherming flink achteruit, en het is maar de vraag of de bijenstand ermee gediend is als alternatieve middelen weer grootschalig gebruikt moeten gaan worden. Het EFSA-rapport geeft ook geen aanleiding voor een dergelijk moratorium", zegt Niels Louwaars, directeur van Plantum, in reactie op de motie die op 24 januari in de Tweede Kamer werd aangenomen. In die motie verzoekt de Tweede Kamer de regering zich in te zetten voor een Europees moratorium op alle toepassingen van neonicotinoiden en fipronil, tenzij onomstotelijk bewezen is dat zij geen schadelijk effect hebben op de gezondheid van bijen. "Bijen en andere bestuivers zijn voor de zaadsector zeer belangrijk en ook wij zijn van mening dat alleen gewasbeschermingsmiddelen toegelaten moeten worden die op een voor bijen veilige wijze toegepast kunnen worden. De EFSA, en nationaal het Ctgb, zijn de onafhankelijke wetenschappelijke instanties die daarop toezien", aldus Louwaars. "EFSA en Ctgb constateren nu dat voor een drietal toelatingen op mais en erwt een risico aanwezig is of niet uitgesloten kon worden, en dat moet dan nader bekeken worden. Maar ook zeggen zij dat die risico’s voor zaadbehandeling van niet-bloeiende en kasgeteelde gewassen in ieder geval niet aanwezig zijn. We gaan er vanuit dat de Tweede Kamer dit met de motie erkent. Ook positief is dat de Tweede Kamer, net als staatssecretaris Dijksma, wijst op een Europese aanpak." Plantum benadrukt dat zaadbehandeling een enorme milieuwinst oplevert ten opzichte van andere gewasbeschermingstechnieken zoals spuiten of grondbehandeling, omdat heel gericht kleine hoeveelheden middel worden aangebracht, op de plaats waar zij hun werk moeten doen. Sommige plagen kunnen zonder neonicotinoiden zaadbehandeling ook niet succesvol bestreden worden. In een reactie vraagt de toxicoloog Henk Tennekes zich af welke milieuwinst Plantum precies bedoelt. De introductie van imidacloprid heeft enorme milieuverontreiniging veroorzaakt die vele insectensoorten en daarvan afhankelijke vogelsoorten de das omdoet (bijlage). Hoe je het over milieuwinst kunt hebben bij stoffen die de voedselketen dreigen te breken is mij een raadsel, aldus Tennekes.

De nachtmerrie is ook bij een verbod op de neonicotinoiden nog lang niet voorbij. De Druckrey-Küpfmüller vergelijking voor de toxiciteit van imidacloprid voor bijen (bijlage) geeft aan dat het letale risico van dit neonicotinoide insecticide met meer dan de vierde potentie van de tijd toeneemt. Dat betekent dat ook uiterst geringe sporen van deze stoffen in het milieu op termijn een dodelijk effect op insecten zullen hebben. Zelfs bij een verbod van deze bestrijdingsmiddelen zal het tientallen jaren duren voordat dit landbouwgif uit het milieu verdwenen is. In al die tijd zullen deze stoffen een dodelijke bedreiging voor insecten vormen, die met meer dan de vierde potentie van de tijd toeneemt. De voedselketen komt daardoor in ieder geval zwaar onder druk te staan. De signalen die bijen en vele andere uitstervende insecten soorten ons geven zijn niet echt hoopgevend. We zijn op weg een ‘point of no return’ te bereiken. Of misschien hebben we dit ‘point of no return’ zelfs al wel bereikt. Dat wil zeggen dat we een ineenstorting van het ecosysteem - met welke maatregel dan ook - niet meer kunnen voorkomen. Met de uitroeiing van de insecten vernietigen we een onmisbare schakel in de voedselketen, en alle levensvormen die boven die schakel staan zijn dan ook gedoemd uit te sterven. Deze risico's zijn ontstaan omdat toelatingsautoriteiten veel te lang niet in staat bleken te zijn nieuwe inzichten mee te nemen bij de herbeoordeling van deze bestrijdingsmiddelen. Dat kan ons duur te staan komen.

“De Commissie neemt de resultaten van het onderzoek van het Europese voedselagentschap zeer ernstig,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. “Dat had het over een hoog acuut risico voor de bijenpopulaties. Of ze een verbod zal voorstellen is nog niet zeker, maar de Commissie heeft het alarmsignaal begrepen.” Van Brempt pleit voor een verbod op schadelijke pesticiden voor bijen. De Europese Commissie zei vandaag in het Europees parlement dat het alvast de wetgeving snel wil aanpassen. Ze zal in elk geval de adviezen van het Europese voedselagentschap vertalen in de nieuwe maatregelen. “Het lijkt erop dat de Commissie de alarmsignalen van het Europees Voedselagentschap begrepen heeft,” zegt Europees parlementslid Kathleen Van Brempt. In een nieuwe studie die vorige week bekend raakte, liet het agentschap weten dat de meest gebruikte insecticiden een ‘onaanvaardbaar risico’ vormen voor de bijenpopulaties.

After 2 years of cooperation the Deutsche Berufs- und Erwerbsimkerbund (German Association of Professional Beekeepers, DBIB) has decided to withdraw from the Bee Monitoring Project; which involved the Beekeepers, the German Farmers Union and the Pesticide/ Chemical Industry. The reason for our withdrawal from the scheme, is that despite repeated attempts by the DBIB, the German Pesticide Industry refuses to investigate pesticides to the same extent as other factors, which they allege are involved in the mass bee decline. After several beekeepers' representatives protested at this biased approach, Bayer agreed to carry out laboratory investigations into neonicotinoids - which - to nobody's surprise - all produced negative results - i.e. neonicotinoids were not implicated in the death of bees. In the second year of the Bee Monitoring Project the German Chemical Industry simply dropped all investigations regarding the pesticides issue. Instead, it was decided that the samples of dead bees should be frozen, and that these should then only be investigated for pesticide residues when required. This meant that this issue was sidelined. Instead, in the project, big budget cuts were made regarding funding for all possible investigations into illnesses afflicting bees. At a stroke the budget for independent laboratory investigations on pesticides was done away with! There was also no research work to determine which pesticides are used near honey bee colonies. Hence, it transpired that targeted investigations of specific pesticides became impossible. And this allowed the Bee Monitoring Project to happily concentrate on the most important part of the project: the press and PR work! When it came to the Public Relations really impressive work was done.

Aanleiding is een studie van het Europese Voedselveiligheidsagentschap (EFSA), waarin voor het eerst wordt vastgesteld dat zogenaamde neonicotinoiden wel degelijk schadelijk zijn voor bijen. Eickhout vraagt samen met zijn Belgische collega Bart Staes de Europese Commissie om actie te ondernemen naar aanleiding van het onderzoek. Het onderzoek van de EFSA geeft nu aan dat blootstelling van bijen aan druppels, vocht en mogelijk ook stof waar bepaalde pesticiden in zitten, schadelijk is voor de bijen of hun larven. De neonicotinoiden zijn vaak niet de directe doodsoorzaak, maar blootstelling aan de pesticiden bedwelmt en verzwakt de bij, waardoor deze niet meer in staat is te overleven. "Bijenpopulaties sterven al jaren bij bosjes en het is hoog tijd dat Europese overheden hun verantwoordelijkheid nemen," aldus Eickhout. Er is nu ruimschoots voldoende wetenschappelijk bewijs voor de schadelijkheid van neonicotinoïde voor bijen om een onmiddellijk verbod te rechtvaardigen." De milieucommissie van het Europarlement bespreekt volgende week de bijensterfte. Eickhout hoopt dat dit EFSA-onderzoek de Europese Commissie en het Europees Parlement wakker schudt en dat er wetgevende stappen genomen worden om de schadelijke pesticiden te verbieden. In de tussentijd wil Eickhout een moratorium op het gebruik van deze pesticiden. De Groene Fractie in het Europees Parlement lanceerden deze week een Europese campagne om Europese imkers te ondersteunen, Europese beleidsmakers onder druk te zetten en burgers te informeren.

In the past 4 years alone a quarter of a trillion honeybees have died, prematurely. A number of factors have collided including mites, bacteria, fungus, bee husbandry, neonictinoids and climate change. The latter two are particular glaring; government regulatory bodies have the power to halt neonictinoids and take immediate corrective action against climate change. Neonictinoids are a neuro-active insecticide fashioned after nicotine; they poison nerves and specifically prevent acetylcholine from enabling neurons to communicate with each other and with muscle tissue. Neonictinoids were targeted to kill leaf-sucking insects, but they also painfully kill bees. In humans for instance, the neonictinoid-chemicals would trigger symptoms mimicking Parkinson's and Alzheimer's diseases. The Systemic Insecticides: A Disaster in the Making by Dr. Henk Tennekes has conclusively shown that neonictinoids persist in European soils and waterways for years. Neonictinoids are known to kill beneficial soil organisms like springtails, beetles and earthworms. Robbing the soil of beneficial fauna reduces its ability to decompose leaf litter and other organic matter - it alters the process of recycling nutrients, essentially impoverishing the soil. This, in turn, reverberates throughout entire ecosystems. For instance, Western European populations of common grassland feeding birds rely on springtails, beetles and earthworms for their sustenance, they have dramatically declined. Populations of their avian predators like Eurasian goshawks and northern goshawks have likewise fallen, significantly. Neonictinoids are killing the web of life. In 2012 British, French and American researchers corroborated Tennekes findings that neonictinoids impair honey- and bumble-bees from locating their hives instead they wind up destitute, shivering to death. A recent 2013 European study again has come to these startling conclusions. The European Food Safety Authority's (EFSA) latest report found that neonictinoids pose a serious threat to worldwide bee populations -- compromising Earth's biosphere. Clearly, it is time for the EPA to review all neonictinoids with an independent science team similarly to what Australia has embarked upon. It is incongruous to deliberately exterminate wild and domesticated bees when our burgeoning 7 billion population relies lock, stock, and barrel on their very existence.

Onderzoekers van Wageningen UR doen in samenwerking met onderzoekers van andere universiteiten al enige jaren onderzoek naar de oorzaken van de grootschalige sterfte van volken van honingbijen. Onderdeel van het onderzoek naar de bijensterfte, bij Wageningen UR en elders in de wereld, is het bestuderen van de rol van insecticiden uit de groep van neonicotinoïden. Recent publiceerde de EFSA (Europese Voedselveiligheid Autoriteit) drie rapporten over de risk assessment van drie neonicotinoïden voor de veiligheid van bijen. Ze hebben zich beperkt tot de toepassingen in zaadcoatings en als granulaat. EFSA concludeert dat in sommige gevallen risico niet uit te sluiten is. De EFSA geeft aan dat in een deel van die gevallen de benodigde gegevens om het risico in te schatten niet beschikbaar zijn. In de review over neonicotinoïden en bijensterfte signaleerden onze onderzoekers reeds hetzelfde. Bovendien wezen zij op een mogelijk komend risico: de geleidelijke ophoping van de middelen in de bodem. Wij delen de conclusie uit het rapport en van de Nederlandse Staatssecretaris van Economische Zaken dat de bevindingen van de EFSA bij sommige toepassingen van neonicotinoïden reden kunnen zijn voor hantering van het voorzorgprincipe bij toelating, en bij de andere toepassingen voor een strengere herbeoordeling. In een reactie confronteert de toxicoloog Henk Tennekes medewerkers van Plant Research International met hun vroegere uitspraken over neonicotinoiden en bijensterfte (zie ook bijlage).