Bijen

Imkers in Europa lijken met niet minder dan een verbod op neonicotinoïden genoegen te nemen. Tijdens de conferentie ‘Bee Health in Europe’ lieten ze hun ongenoegen blijken over de analyse van de bijenproblematiek door het Italiaanse onderzoeksinstituut OPERA. “Opnieuw wordt ons verteld dat er met neonicotinoïden niets aan de hand is, maar zonder deze insecticiden zouden onze bijen beter bestand zijn tegen andere belagers.” Nadat enkele weken geleden zowel de EFSA als de EEA wezen op de gevaren van pesticiden op basis van neonicotinoiden, zwakte het ‘Opera’-rapport dat weer af. Dat de pesticidensector zelf heeft meegeschreven aan het ‘Opera’-rapport zat daar zeker voor iets tussen. Dat verschillende Europese Parlementsleden het rapport ontvingen in een enveloppe met daarop het logo van een pesticidenproducent zorgde voor nog meer negatieve perceptie. Het publiek van parlementsleden, afgevaardigden van de Europese commissie, ngo’s, de pesticiden-sector, adviseurs en imkers was bijzonder kritisch over de manier waarop in het ‘Opera’-rapport de link tussen het gebruik van neonicotinoiden en bijensterfte werd geminimaliseerd. Ook omdat de aangehaalde argumenten niet altijd steek hielden. Het klassieke argument dat in Zuid-Amerika dezelfde pesticiden gebruikt worden zonder dat er massale bijensterfte mee gepaard gaat, werd ter plaatse tegengesproken door een Chileense imker.

Farmers often use hives full of honeybees to help pollinate crops. A new study published in Science has found that encouraging wild pollinators could be more effective. The decline of wild bees and other pollinators may be an even more alarming threat to crop yields than the loss of honeybees, the study suggests, revealing the irreplaceable contribution of wild insects to global food production. Scientists studied the pollination of more than 40 crops in 600 fields across every populated continent and found wild pollinators were twice as effective as honeybees in producing seeds and fruit on crops including oilseed rape, coffee, onions, almonds, tomatoes and strawberries. Furthermore, trucking in managed honeybee hives did not replace wild pollination when that was lost, but only added to the pollination that took place. "It was astonishing; the result was so consistent and clear," said Lucas Garibaldi, at the National University in Río Negro, Argentina, who led the 46-strong scientific team. "We know wild insects are declining so we need to start focusing on them. Without such changes, the ongoing loss is destined to compromise agricultural yields worldwide."

Am Montag (25.02.2013) wollte die EU-Kommission eigentlich abstimmen: Sollen Pestizide aus der Gruppe der Neonicotinoide verboten werden? Das sind Gifte, mit denen das Saatgut von Mais, Raps und Sonnenblumen gebeizt wird - und die direkt auf das Nervensystem von Insekten wirken. Diese Beize wird für das massive Bienensterben der vergangenen Jahre verantwortlich gemacht. Diese Neonicotinoide sollten für alle Pflanzen verboten werden, die für Bienen attraktiv sind. Doch im letzten Moment war der Entwurf wieder zurückgezogen worden. Die überraschende Vertagung des angekündigten Votums ist angesichts des fortschreitenden Bienensterbens in Europa ein ökologisches Drama. Zudem drängt sich die Frage nach den Hintergründen der Verschiebung auf. Die Chemieindustrie habe mit Klagen gedroht, berichtete Helmut Burtscher, Umweltchemiker bei Global 2000.

Het middel imidacloprid wordt steeds vaker in de Noord-Hollandse wateren aangetroffen. Ook wordt steeds vaker de norm voor imidacloprid in de onderzochte oppervlaktewateren overschreden. Imidacloprid wordt in 58% van de meetpunten aangetroffen (in 2011 was dan nog in 52% van de meetpunten). In 10% van de metingen werd de norm overschreden, in 2011 was dit nog maar in 2%. Er is dus sprake van een forse toename van het aantal overschrijdingen. De laatste 5 jaar neemt de sterfte onder bijenvolken wereldwijd sterk toe. Ook in Nederland ligt de bijensterfte de laatste jaren op een niveau van 20-30%, terwijl 10 % sterfte gangbaar is (Bijensterfte in Nederland, 2006 - 2011). De verhoogde doodsoorzaak wordt mede in verband gebracht met de neonicotinoiden. Voor imidacloprid is de zogenaamde ADI (acceptable daily intake), d.w.z. de toelaatbare hoeveelheid die iedere dag door mensen mag worden opgenomen, 0,06 mg per kg lichaamsgewicht. Een mens van 70 kg mag dus dagelijks aan meer dan 4 mg van dit landbouwgif blootstaan. Een recente Japanse studie toonde aan dat neonicotinoiden zoals imidacloprid zich bij zoogdieren precies zo gedragen als nicotine. Nicotine en neonicotinoïde insecticiden gaan een binding aan met nicotinerge acetylcholine receptoren (nAChRs). Deze receptoren zijn betrokken bij cognitieve functies zoals concentratie en geheugen en spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het zenuwstelsel, die bij de mens grotendeels voor de geboorte plaats vindt. Blootstelling aan nicotine tijdens de zwangerschap leidt tot een teruggang van volwassen stamcellen en een verandering in de synaptische plasticiteit in de hippocampus van het nageslacht, volgens nieuw onderzoek van de Universiteit van Alabama in Birmingham. Onderzoekers zeggen dat dit een mogelijke oorzaak voor gedragsproblemen kan zijn zoals ADHD (attention-deficit hyperactivity disorder), vaak gezien bij kinderen wiens moeder rookte tijdens de zwangerschap.

Speaking in parliament on Tuesday, Francois Wakenhut, of the commission's environment directorate, said that "multiple causes" were responsible for rising bee mortality and the "collapse" of bee colonies. Calling for measures, he declared, "The clock is ticking and we need to act now." Wakenhut, head of unit for nature conservation and biodiversity, was speaking at a debate on "bee health in Europe", organized by the European bureau for conservation and development and parliament's intergroup on climate change and biodiversity. The official told the packed conference that it was important to stress the importance of insect pollination to the EU economy and general health. He said, "Bees face a disastrous decline in their numbers and there are multiple reasons for this." Several beekeepers attended the event and Peter Maske, president of the German beekeeping association, outlined some of the issues facing the industry. He said there was "clear evidence" that pesticides were a major contributor to bee losses, but another issue which needed addressing was the lack of professional beekeepers in Europe.

EU agriculture ministers were set to vote on a European Commission proposal to restrict the use of three commonly used neonicotinoid insecticides in Brussels today (Monday, 25/02/13). But the vote has been postponed until 14-15 March. It is not clear why the vote has been delayed. However, it is understood the commission may be seeking to restructure the proposal amid reports that a blocking minority of countries, including Germany, Spain and the UK, had been seeking to derail the vote, citing gaps in the data. In contrast, France, the Netherlands, and Poland support a ban. One industry source told Farmers Weekly: "A number of member states have got concerns about the underlying basis (of the proposal) and it is believed that the commission has met with five or six member states to start looking at alternative proposals that are on the table." Syngenta UK spokesman, Luke Gibbs said the delay offered member states more time to look in detail at what is being proposed. "In our view, the existing proposal put forward by the European Commission is disproportionate and underpinned by a flawed and incomplete technical assessment," he said. Mr Gibbs believes the proposed action would not help bee populations which are being affected by a "wide range of factors". "We believe that a number of member states think similarly and are questioning whether restricting the use of this important tool for farmers would improve long-term outcomes for bee populations," he said. But German Green Party MEP Martin Häusling slammed the commission for the delay and accused the commission of "caving in to the chemical industry".

The residue of imidacloprid in the nectar and pollens of the plants is toxic not only to adult honeybees but also the larvae. Our understanding of the risk of imidacloprid to larvae of the honeybees is still in a very early stage. In this study, the capped-brood, pupation and eclosion rates of the honeybee larvae were recorded after treating them directly in the hive with different dosages of imidacloprid. The brood-capped rates of the larvae decreased significantly when the dosages increased from 24 to 8000 ng/larva. However, there were no significant effects of DMSO or 0.4 ng of imidacloprid per larva on the brood-capped, pupation and eclosion rates. Although the sublethal dosage of imidacloprid had no effect on the eclosion rate, we found that the olfactory associative behavior of the adult bees was impaired if they had been treated with 0.04 ng/larva imidacloprid in the larval stage. These results demonstrate that a sublethal dosage of imidacloprid given to the larvae affects the subsequent associative ability of the adult honeybee workers. Thus, a low dose of imidacloprid may affect the survival condition of the entire colony, even though the larvae survive to adulthood.

De stemming die maandag (25-02-13) zou plaatsvinden onder de landbouwexperts van de Europese lidstaten voor het inperken van drie neonicotinoïden is uitgesteld. Reden voor de opschorting is hevig tegensputteren van enkele lidstaten, zo beweert de Belgische krant De Morgen. De Europese Commissie wil een moratorium instellen op het gebruik van drie neonicotinoïden in voor bijen aantrekkelijke gewassen. Milieuorganisaties en de groene fractie in het Europees Parlement hopen dat het voorstel het haalt. Maar lidstaten als Duitsland, Spanje, Groot-Brittannië en Hongarije lijken er niet mee in te stemmen. ‘Het ziet er naar uit dat het voorstel van de Europese Commissie niet goedgekeurd zal worden, of enkel in afgezwakte vorm’, zo de geruchten in de politieke wandelgangen. Frankrijk gaf twee dagen geleden nog aan het tijdelijke verbod op neonicotinoïden te steunen. Ondertussen is de discussie over de schadelijkheid voor bijen in volle gang, maar nu richt dat zich ook op mensen. Toxicoloog Henk Tennekes pleit bij de Vara voor een onderzoek naar de effecten van neonicotinoïden op het centrale zenuwstelsel en de hersenen. Via crowdfunding zoekt hij naar middelen om dat onderzoek te financieren: https://www.4just1.com/

Am 20.2.2013 fand der öffentliche EU-Agrarausschuss zum Thema Neonicotinoide statt. Die Europäische Kommission reagiert damit auf einen aktuellen Bericht der Europäischen Behörde für Lebensmittelsicherheit (EFSA), der die Risiken von Insektiziden für die Bienen untersucht hat. Die Neonicotinoide stehen im Verdacht, maßgeblich für das Bienensterben in Europa verantwortlich zu sein. Die EFSA stellte klar, dass ein Risiko insbesondere bei Anwendung bei Blütenpflanzen gegeben ist. Folglich müssten nach Rechtsgrundlage der EU, die hochgiftigen Pflanzenschutzmittel verboten werden. Die EU-Kommission hat die Mitgliedsstaaten deshalb aufgefordert, zwei Jahre lang auf die umstrittenen Pestizide zu verzichten. Ein EU-Expertenkomitee sollte über ein mögliches zweijähriges Pestizid-Moratorium abstimmen und bis März sollte der Gesetzesentwurf stehen und könnte bereits am 1. Juli in Kraft treten. Sehr effizientes Lobbying des Verbandes der Chemischen Industrie – auch der österreichischen chemischen Industrie – durch Verharmlosung der EFSA-Studie führte bei diesem Agrarausschuss dazu, dass die Entscheidung über ein Moratorium verschoben wurde und erst im März stattfindet. Große Pflanzenschutzmittel-Konzerne hatten für den Fall eines Verbots Klagen angekündigt und eine Studie präsentiert, der zufolge im Verbotsfall ein Schaden von 17 Milliarden Euro entstünde und tausende Arbeitsplätze gefährdet wären. Dr. Helmut Burtscher, Umweltchemiker bei GLOBAL 2000, meint dazu: "Das Verbot der Neonicotinoide ist für das Überleben der Bienen, und damit indirekt auch für zahlreiche andere Tier- und Pflanzenarten, essentiell. Es darf nicht sein, dass die Politik in einer Angelegenheit, die für die Lebensqualität zukünftiger Generationen von entscheidender Bedeutung sein wird, vor den Drohungen der Industrie in die Knie geht."

A team at the University of Dundee studied more than 600 colonies across the country in 2011-12. Of 274 colonies examined in the east of the country, 58, or 21 per cent, failed. By contrast, just 14 of 286 colonies failed in the west – a smaller decline of about 5 per cent. Lead researcher Dr Christopher Connolly, of the university’s division of neuroscience, said: “What we do have in the east and not the west is intensive agriculture. “It could be that the lack of natural habitat is the cause. It may be that bees and other pollinators may not be getting such a balanced diet. In the west, it’s largely wild crops that they are feeding on, such as trees, heather and gorse. It could be that the intensive agriculture and intensive levels of pesticides are contributing to the failure of the bees." However, even within the east, there were marked differences in death rates. Colony losses in parts of Fife were as high as 30 per cent and the Tweed Valley figure stood at 19 per cent. Edinburgh recorded losses of less than 6 per cent last year. A further study led by Dr Connolly analysed colony failures over winter across the country. Of 89 colonies that had fed on oilseed rape, 27 failed, a death rate of 30 per cent. By contrast, 13 out of 82 colonies which had not fed on oilseed rape died – a smaller failure rate of 16 per cent. Dr Connolly believes nicotine-based pesticides, neonicotinoids, may be contributing to the deaths of bees feeding on the crop, which is more commonly grown in the east. He said: “All oilseed rape is treated with neonicotinoids, you can’t buy it without it being pre-treated with neonicotinoids. Although it’s a legal requirement for farmers to record what pesticides they use on their crops, and when, that information is never gathered and stored in a central store. It’s not available to anybody. That information is missing and that is what I’m pushing for. If we can’t even learn from our mistakes, what hope have we got?”