Herbicides

Het zwartboek bundelt honderden zorgen en klachten van verontruste burgers uit heel Nederland over het gebruik van bestrijdingsmiddelen in hun leefomgeving. Kamerlid Esther Ouwehand overhandigt het eerste exemplaar aan een zwangere vrouw die zich zorgen maakt over de effecten van landbouwgif op haar ongeboren kind. Na de presentatie van het zwartboek lanceren de initiatiefnemers een geheel vernieuwde Gifklikker-website. Ook kondigen ze nieuwe acties aan die duidelijk maken dat veel mensen ongewild worden blootgesteld aan gifstoffen uit de landbouw. De Partij voor de Dieren en Bollenboos intensiveren daarmee hun inzet in de strijd tegen landbouwgif. Dat blijkt hard nodig om het kabinet aan te zetten tot maatregelen.

Deze week raakte bekend dat één op de drie Belgische honingbijen de winter niet overleeft, een cijfer dat dubbel zo hoog is als het Europese gemiddelde. “Nochtans delen landbouwers en bijen een lange geschiedenis: sinds oudsher maken boeren dankbaar gebruik van bestuivende bijen voor de productie”, zegt Annelore Nys (Natuurpunt). “Het Europees Landbouwbeleid moet zijn subsidies inzetten op natuur- en dus bijvriendelijke landbouwmodellen.” Het tijdelijk Europees verbod op neonicotinoïden, de nieuwe generatie pesticiden, is volgens Natuurpunt maar een eerste stap in het aanpakken van een gelaagd probleem. De vereniging wijst naar het Europees Landbouwbeleid, de grootste budgetpost van Europa, dat blijft inzetten op een verhaal waarvan vooral de grootschalige en intensieve landbouwbedrijven beter worden. “Elk jaar vloeit er bijna 400 miljoen euro aan subsidies naar de Vlaamse landbouwsector, in ruil voor die publieke middelen verwacht de samenleving publieke diensten. Terwijl het redden van de bijenpopulatie een absolute prioriteit zou moeten zijn in het landbouwbeleid, dreigt het net de doodsteek te worden voor onze bijenpopulatie. De recente hervorming van het landbouwbeleid beloofde een ambitieuze vergroening, maar leverde vooral ‘business as usual’. Het initiële voorstel bevatte een veelbelovende piste: elke landbouwer die subsidies wil ontvangen, moet een deel van het akkerland inrichten in functie van natuur. Maar doorheen de onderhandelingen werden een hele rits van uitzonderingsmodaliteiten ingebouwd zodat er op het terrein nauwelijks iets zal veranderen.

Deze technieken kunnen namelijk opgenomen worden in het onderzoek dat Wageningen UR Glastuinbouw doet. Ook in 2014 staan een aantal vervolgonderzoeken op de planning wat betreft de toepassing van zuiveringstechnieken om gewasbeschermingsmiddelen uit glastuinbouw spuiwater te verwijderen. Ook wordt er weer gekeken naar nieuwe technieken. De overheid heeft het voornemen om zuiveringstechnieken vanaf 2016 verplicht te stellen. Wageningen UR Glastuinbouw onderzoekt binnen het project Glastuinbouw Waterproof potentieel geschikte technieken op effectiviteit van verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen, toepasbaarheid in een glastuinbouw situatie en kosten. De technieken die in 2012 in een eerste indicatieve proef effectief bleken te zijn, zijn in 2013 aan een nader onderzoek onderworpen. Daarnaast zijn een aantal nieuwe technieken uit de afvalwaterzuivering en de drinkwaterproductie onderzocht. Dit zijn een aantal combinaties van ozon, waterstofperoxide en UV, met verschillende behandelwijzen. Het blijkt dat hier een aantal perspectiefvolle technieken tussen zitten.

Volgens de rechter overtrad hij de officiële richtlijnen. Emmanuel Giboulot kwam eerder al in het nieuws omdat hij door zijn weigering een boete van 30.000 euro riskeerde en zelfs een gevangenisstraf. De boer weigert zijn chardonnay en pinot noir druiven te beschermen tegen flavescence dorée, een ziekte die lelijk huis houdt in de wijnregio Côte-d'Or. Het verplichte pesticide brengt ongewenste schade toe aan bestuivers zoals bijen, zegt hij. Maar de rechter in Dijon had geen oren naar die uitleg en legt een boete op van 1.000 euro, waarvan de helft voorwaardelijk. Hij volgt daarmee de aanklager, die tot dezelfde stap opriep tijdens een pleidooi eind februari. De boer heeft meteen laten weten dat hij in beroep gaat. "Ik voel me niet schuldig", zei hij in een reactie in de Franse krant 'Le Monde'. "Het is onaanvaardbaar dat we ons tegenwoordig moeten verstoppen en bang moeten zijn om een standpunt in te nemen." De zaak doet heel wat stof opwaaien in wijnland Frankrijk. Een online petitie tegen het proces verzamelde meer dan een half miljoen handtekeningen.

Dat hebben onderzoekers van de universiteit van Oxford berekend. Zij voerden een meta-analyse uit op basis van bijna honderd studies uit de voorbije dertig jaar en vergeleken de biodiversiteit tussen biologische en traditionele landbouwmethoden. Biodiversiteit wordt door de onderzoekers gedefinieerd als ‘het aantal of de hoeveelheid van soorten (organismen) die voorkomen’. Het verschil tussen bio- en traditionele landbouw ligt in het al dan niet gebruiken van pesticiden, herbiciden en kunstmatige bemesting. De algemene conclusie is dat de aanwezige biodiversiteit gemiddeld één derde groter is waar biologische landbouwmethoden worden gebruikt. Planten hebben het meeste voordeel bij biolandbouw, hoewel ook grote positieve effecten gevonden worden op andere organismesoorten als vogels en microben. Biolandbouw heeft de grootste positieve effecten op het aantal aanwezige bestuivers, zoals bijvoorbeeld de honingbij. Met betrekking tot het gewastype, is de hogere biodiversiteit vooral opvallend bij de verbouwing van graangewassen. Minder grote effecten worden gevonden bij de verbouwing van groenten en bij boomgaarden.

In een recent onderzoek laat de Braziliaanse wetenschapper Cattani zien dat ratten, bij een kleine dosis Roundup, hersenschade (in de hippocampus) kunnen ondervinden. De beestjes in het laboratorium van Cattani kregen op gezette tijden één procent Roundup in hun drinkwater gemengd. Na deze dosis trad er neurotoxiciteit op. Het onderzoek van Cattani is op 15 maart 2014 gepubliceerd in de wetenschappelijke journal Toxicology en werd gefinancierd door het Conselho Nacional de Desenvolvimento, een organisatie van het Braziliaanse ministerie van Wetenschap en Techniek. Vorige maand werd Monsanto’s Roundup ook al uit academische hoek onder vuur genomen. Dokter Channa Jayasumana constateerde in zijn paper, die op 20 februari in de International Journal of Environmental Research and Public Health werd gepubliceerd, een verband tussen het aantal nierziektes onder boeren in Sri Lanka en het gebruik van de onkruidverdelger Roundup.