Algemeen

Severe toxic effects on various amphibian species have been reported for field-relevant application rates of different pesticides

Current pesticide risk assessment does not specifically consider amphibians. Amphibians in the aquatic environment (aquatic life stages or postmetamorphic aquatic amphibians) and terrestrial living juvenile or adult amphibians are assumed to be covered by the risk assessment for aquatic invertebrates and fish, or mammals and birds, respectively. This procedure has been evaluated as being sufficiently protective regarding the acute risk posed by a number of pesticides to aquatic amphibian life stages (eggs, larvae). However, it is unknown whether the exposure and sensitivity of terrestrial living amphibians are comparable to mammalian and avian exposure and sensitivity. We reviewed the literature on dermal pesticide absorption and toxicity studies for terrestrial life stages of amphibians,
focusing on the dermal exposure pathway, that is, through treated soil or direct overspray. In vitro studies demonstrated that cutaneous absorption of chemicals is significant and that chemical percutaneous passage, P (cm/h), is higher in amphibians than in mammals. In vivo, the rapid and substantial uptake of the herbicide atrazine from treated soil by toads (Bufo americanus) has been described. Severe toxic effects on various amphibian species have been reported for field-relevant application rates of different pesticides. In general, exposure and toxicity studies for terrestrial amphibian life stages are scarce, and the reported data indicate the need for further research, especially in light of the global amphibian decline.

Henk Tennekes en Theo Brock spraken op uitnodiging van Frank Berendse op 11 december 2012 in Wageningen over de risico's van neonicotinoiden

Op dit moment vindt er een heftige discussie plaats over de werking van neonicotinoïden die inmiddels op grote schaal in de Nederlandse landbouw worden toegepast. De grote vraag is of er nu wel of niet voldoende wetenschappelijke evidentie aanwezig is om deze stoffen te verbieden. Of dat bij gebrek aan voldoende gegevens beter het voorzorgprincipe kan worden toegepast? Frank Berendse, de Wageningse hoogleraar Natuurbeheer en plantenecologie, heeft de toxicoloog Henk Tennekes uitgenodigd over dit thema te spreken. Tijd: dinsdag 11 december 10.30 uur – 12.00 uur. Plaats: Gaia-gebouw 101, zaal Gaia 1 en 2 (Droevendaalsesteeg 3a, Wageningen). Nadien sprak Theo Brock (Team Environmental Risk Assessment Alterra) over de beoordeling van de ecologische effecten van insecticiden in oppervlaktewater. Bijgevoegd de presentatie van Henk Tennekes. Op dia 25 levert Tennekes met de resultaten van laboratoriumonderzoek het onomstotelijk bewijs dat het gebruik van imidacloprid een ontoelaatbaar risico voor bijen vormt. Hij laat zien dat de concentraties van imidacloprid die in stuifmeel zijn gemeten binnen een week een dodelijke werking hebben op honingbijen, die een levensverwachting hebben van 6 weken in de zomer en van enkele maanden in de winter. In de omstreden literatuurstudie van Tjeerd Blacquiere et al. (Blacquière, T., Smagghe, G., van Gestel, C., Mommaerts, V., 2012. Neonicotinoids in bees: a review on concentrations, side-effects and risk assessment. Ecotoxicology 21, 973–992), die ook aan de Tweede Kamer is aangeboden, wordt vastgesteld dat de NOEL (no-observable-effect-level) voor imidacloprid bij 20 ppb ligt, maar in werkelijkheid is het zo dat zelfs een 100-voudig geringere concentratie (0, 2 ppb) nog sterfte binnen de levensverwachting van honingbijen veroorzaakt. De risico's zijn dus schromelijk onderschat, en dat is volgens Tennekes de primaire oorzaak van de verhoogde bijenvolksterfte.

Dode bij, stille lente

Het instorten van bijenkolonies in heel de Verenigde Staten en Europa. De massale sterfte van kikkers in meertjes in de Sierra Nevada. De woekering van infecties onder de Japanse rijstvis. De kaalslag onder vleermuizen. De dramatische daling in het aantal weidevogels. Al dit leed brengt de Nederlandse toxicoloog Henk Tennekes in verband met een nieuw type pesticiden, de neonicotinoïden. Deze middelen zijn sinds de jaren negentig big business. Hun grote voordeel voor boeren en tuinders: je hoeft ze niet over het land te spuiten, maar je kunt ze als coating op plantenzaadjes aanbrengen. Maar volgens Tennekes is de grootschalige verspreiding op gewassen en in het oppervlaktewater de opmaat tot een ecologische ramp. De toxicoloog uit Zutphen vond een werkingsmechanisme dat ervoor zorgt dat chronische blootstelling aan neonicotinoïden al bij zeer kleine hoeveelheden fnuikende gevolgen heeft. Neurologisch onderzoek zou uitwijzen dat het zenuwgif zelfs de ontwikkeling van de menselijke foetus kan aantasten. Samen met wetenschappers uit Engeland en Australië publiceerde Tennekes onlangs een alarmistisch artikel in het Journal of Environmental Immunology and Toxicology (bijlage). 'Dit artikel is een wake-upcall voor de wereldautoriteiten, milieuagentschappen en wetenschappers,' besloten de auteurs.

Onderzoek naar de oorzaken van de massale sterfte van amfibieën in Nederland

Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) en RAVON doen onderzoek naar de oorzaken van massale sterfte van amfibieën in Nederland. In 2011 hebben we onderzoek naar ranavirus uitgevoerd in o.a. het Dwingelderveld. Al jaren melden betrokken vrijwilligers bij RAVON sterfte van amfibieën. Meestal betrof dit sterfte die terug te voeren was op dieren die onder het ijs waren gestikt, maar soms ook betrof het onduidelijker oorzaken. Om inzicht te krijgen in de mogelijke oorzaak van deze massale sterfte, heeft DWHC een enquête verstuurd naar alle actieve RAVON waarnemers. Heeft u deze enquête niet ontvangen, maar wilt u wel doorgeven of u wel of geen sterfte heeft waargenomen, neemt u dan contact op met DWHC via email: dwhc@uu.nl.

Pilz bedroht Frösche und Kröten

Bisher galt die Zerstörung des Lebensraumes als wichtigste Ursache für den teils dramatischen Rückgang der Frösche und Kröten in der Schweiz. Neue Forschungen zeigen: Ein Pilz aus Afrika hat ebenfalls verheerende Wirkung. Der Pilz befällt die Haut. Die Tiere werden apathisch, fressen nicht, manchmal schwillt die Haut an, oder es kommt zu Farbveränderungen. Nach wenigen Tagen sind die Frösche tot. In Mittelamerika und Spanien hat der Pilz in letzter Zeit am schlimmsten gewütet. Kröten, Frösche, Molche und Salamander wurden in riesigen Mengen dahingerafft. Einzelne Arten sind ausgestorben, andere bis auf wenige Restbestände dezimiert. In Spanien traf es etwa die Erdkröte, den Feuersalamander und die Geburtshelferkröte – Amphibienarten, die auch in der Schweiz heimisch sind. Die Amphibienspezialisten sind alarmiert. Ein Massensterben dieses Ausmasses war bisher nicht bekannt. Der Pilz – mit wissenschaftlichem Namen Batrachochytrium dendrobatidis, kurz Chytridpilz – wurde unterdessen auch in jedem zweiten Weiher in der Schweiz nachgewiesen. «Man weiss noch viel zu wenig», sagt Amphibienforscher Benedikt Schmidt, der zusammen mit zwei Kolleginnen an der Universität Zürich die Auswirkungen des Pilzes untersucht, «aber was man bisher weiss, ist äusserst beunruhigend».

Deadly Frog Fungus at Work in the Wild

The fungal infection that has killed a record number of amphibians worldwide leads to deadly dehydration in frogs in the wild, according to a new study by University of California, Berkeley and San Francisco State University researchers. High levels of an aquatic fungus called Batrachochytrium dendrobatidis (Bd) disrupt fluid and electrolyte balance in wild frogs, the scientists say, severely depleting the frogs' sodium and potassium levels and causing cardiac arrest and death.

Gaat de kikker binnenkort verdwijnen?

Het komt niet vaak voor dat je getuige wordt van het uitsterven van een hele klasse van dieren. We waren er niet toen de dinosauriërs verdwenen, en de dodo was gewoon maar één vogelsoort - het was niet zo dat alle vogelsoorten verdwenen. Maar volgens wetenschappers is dat precies wat er met amfibieën gaat gebeuren: Kikkers en andere soorten in de amfibieën klasse staan op het punt te verdwijnen, tenzij natuurbeschermers onmiddellijk actie ondernemen.

20.000 Arten drohen auszusterben

Mehr als 400 Tier- und Pflanzenarten sind neu in die Rote Liste bedrohter Spezies aufgenommen worden. Insgesamt stünden damit mehr als 20.000 Arten akut vor dem Aussterben, heißt es in einer Studie der Weltnaturschutzunion (IUCN). Sie wurde am Mittwoch bei der Konferenz zur Artenvielfalt im indischen Hyderabad vorgestellt. An der Konferenz nahmen Umweltminister aus mehr als 70 Staaten teil. "Die Zahlen steigen", sagte die Leiterin der IUCN-Abteilung für die Erhaltung der Artenvielfalt, Jane Smart. "Der Rückgang der Biodiversität lässt sich nicht wirklich messen, weil das Thema so komplex ist. Die Rote Liste ist das beste Mittel, das uns zur Verfügung steht." Auf der Liste stehen nach Angaben Smarts insgesamt gut 65.500 Arten, knapp ein Drittel davon gelte als akut vom Aussterben bedroht. Ein Viertel aller Säugetiere, 13 Prozent der Vögel, 41 Prozent der Amphibien sowie ein Drittel aller riffbildenden Korallen seien gefährdet.

Are frogs on the brink of extinction?

It's a rare thing to witness the extinction of an entire class of animal. We weren't around to see the dinosaurs disappear, and the dodo was just one species of bird -- it's not like all birds slowly disappeared. But according to many conservation scientists, that's exactly what amphibians are facing: Frogs and others in the amphibia class are on their way out unless the conservation community takes immediate action.The amphibia class in general -- frogs are just the most populous group of the class, which also includes salamanders and caecilians -- has actually been on the decline for some time. Frogs, in particular, have suffered, having lost an estimated 170 species in the last 10 years alone, with another 1,900 in a threatened state, which is one step below the endangered designation (meaning extinction is imminent). A fungus identified in the last decade seems to be speeding up the death of the worldwide frog population exponentially. The chytrid fungus coats the frog's skin and makes its pores non-functional. Because a frog relies on its porous skin for hydration and for some of its respiration, the fungus essentially cuts off its water supply and makes it difficult to breathe. In the end, the frog dies from dehydration.