Honeybees

Wird das verbreitet eingesetzte Pestizid Imidacloprid von Bienen aufgenommen, stört es deren Lern- und Gedächtnisleistung. Diese schädliche Wirkung haben amerikanische Biologen jetzt genauer untersucht. Das als Nervengift wirkende Insektizid machte die Bienen wählerischer: Sie sammelten nur noch Nektar mit hohem Zuckergehalt. Außerdem informierten die geschädigten Bienen per Schwänzeltanz deutlich weniger Mitbewohner des Stockes über die Lage einer Nahrungsquelle, schreiben die Forscher im „Journal of Experimental Biology“. Beide Verhaltensänderungen verschlechtern die Versorgung eines Bienenvolks mit Nektar und könnten die Anfälligkeit für Krankheiten erhöhen.

De Franse regering wil het bestrijdingsmiddel Cruiser (met als werkzame stof thiamethoxam) van het Zwitserse bedrijf Syngenta, dat bij de productie van raapzaad wordt gebruikt, verbieden. Dat heeft minister Stéphane Le Foll van Landbouw vandaag laten weten. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat thiamethoxam gevaarlijk voor bijen is. De regering in Parijs wil de vergunning voor Syngenta 2 weken lang opschorten. Het Zwitserse bedrijf kan in die periode aantonen dat de pesticide niet gevaarlijk voor bijen is. De Franse regering heeft de Europese Commissie gevraagd zijn criteria voor een vergunning voor het gebruik van Cruiser OSR nog eens tegen het licht te houden. Frankrijk is met Duitsland de grootste producent van raapzaad in de Europese Unie. Dat wordt onder meer gebruikt voor de productie van biodiesel.

France said it plans to ban a pesticide made by Swiss agro-chemical group Syngenta that is widely used to treat rapeseed crops after scientists suggested it could pose danger to bees. France intends to withdraw the permit of the Cruiser OSR pesticide used for coating rape seeds, pending a two-week period during which Syngenta can submit its own evidence, Agriculture Minister Stephane Le Foll said on Friday. The decision was based on a report from French health and safety agency ANSES, which went along with recent scientific findings suggesting that a sub-lethal dose of thiamethoxam, a molecule contained in Cruiser, made bees more likely to lose their way and die.

Le ministère de l'Agriculture s'est prononcé vendredi pour l'interdiction du pesticide Cruiser du groupe suisse Syngenta utilisé pour le colza et suspecté d'être néfaste pour les abeilles, ce qui pourrait déboucher sur une interdiction effective d'ici quelques semaines. "C'est super !", s'est exclamé le député PS Gérard Bapt, président du groupe santé environnementale dans l'Assemblée sortante, en apprenant cette décision, qui selon lui "tranche de manière bienvenue avec l'attentisme des ministres précédents, trop sensibles au lobby de l'industrie". "J'ai averti le groupe qui commercialise le Cruiser que j'envisageais de retirer l'approbation (l'autorisation, NDLR) de mise sur le marché", a déclaré le ministre de l'Agriculture Stéphane Le Foll sur le perron du ministère, après avoir reçu un rapport de l'Anses qui démontre l'impact de ce produit sur la mortalité des abeilles. Le groupe suisse dispose maintenant d'un délai de 15 jours pour faire part de ses observations.

Henk Tennekes blickte kürzlich auf die eindrücklichen Vogelmengen im niederländischen Wattenmeer. Als er durch die Kartoffelfelder Groningens nach Hause fuhr, erschrak er: „Die Gefahr ist groß, dass all die Vögel, die ich gesehen hatte, verschwinden, weil in den Kartoffelfeldern Neonikotinoide eingesetzt werden.“ Wie könnte man die Neonikotinoide charakterisieren? Ein Kollege nannte sie die apokalyptischen Reiter. Weil sie die Nahrungskette am Anfang brechen. Wenn die Insekten verschwinden, bricht das Ökosystem zusammen. Wir sind aus meiner Sicht auf dem besten Wege, dies herbei zu führen.“

The European Food Safety Authority (EFSA) has performed a comparison between the doses of several neonicotinoids tested in the studies from Henry et al. (honeybees, thiamethoxam) and Whitehorn et al., (bumblebees, imidacloprid) published in Science (2012) with exposure of bees, following the actual use of these neonicotinoids. A third study investigating sub-lethal effects on honeybees for clothianidin and imidacloprid was also considered (Schneider et al., 2012). Data of uses authorised in EU and data on residues in pollen and nectar were collected to compare the actual exposure of bees with the investigated doses. EFSA concluded that sub-lethal effects following the use of these active substances could not be fully excluded in worst case situations. The concentrations tested on bumblebees by Whitehorn et al. were in the range of the maximum exposure residues of imidacloprid in pollen and nectar. Overall, before drawing definite conclusions on the behavioural effects regarding sub-lethal exposure of foragers exposed to actual doses of neonicotinoids it would be necessary to repeat the experiments performed in the studies with other exposure levels or in other situations. Pesticide Action Network (PAN) Europe and the European Beekeeping Coordination (EBC) demand an immediate ban on these molecules by the European Commission. Attached is an article on the influence of Bayer Cropscience on Dutch policy makers (which appeared in the magazine "Vrij Nederland" on April 4, 2012)

1. Plant nectarplanten in je tuin. Vlinders en andere insecten voeden zich vooral met nectar. Plant daarom vooral bloemen die veel nectar produceren, zoals hemelsleutel, lavendel, wilde marjolein of verbena.

2. Plant inheemse bomen en struiken in je tuin. Inheemse bomen en struiken hebben voor vogels en insecten veel meer te bieden dan uitheemse. Ze zorgen zowel voor een uitgebreid voedselaanbod (o.a. bessen) als voor nestgelegenheid.

3. Zorg voor gelaagdheid: kruidlaag, struiklaag, boomlaag. In een natuurlijk bos zie je verschillende ‘lagen’. Die kan je ook in je tuin creëren: op de bodem laat je hier en daar bladeren liggen zodat een humuslaag ontstaat, plant kruiden en lage planten aan, wat struiken en - als je tuin groot genoeg is - hogere bomen.

4. Zorg voor nestgelegenheid voor vogels en insecten. Door nestkastjes voor vogels aan te bieden, krijg je meer soorten vogels in je tuin. Leuk zijn nestblokken voor solitaire bijen, belangrijke bestuivers. Wist je dat er ook voor oorwormen en hommels ‘nest’kastjes bestaan?

5. Creëer een ruig hoekje in je tuin. Een hoekje in de tuin dat je laat verwilderen, kan voor veel dieren belangrijk zijn. Wist je dat de rupsen van de dagpauwoog, de atalanta, de kleine vos en het landkaartje, vier mooie dagvlinders, enkel bladeren van brandnetels eten?

6. Dood hout zorgt voor leven. Dode takken of stammen moet je niet meteen verbranden of weggooien. Snoeihout kan je verwerken in een mooie takkenwal die als afsluiting dienst kan doen. Onder een hoopje dode takken of houtblokken vinden salamanders en egels geschikte plekjes om de winter door te brengen.

7. Maak van je gazon een hooiland. Wie een groot gazon heeft, kan ervoor kiezen om tenminste een deel ervan om te vormen tot bloemenweide of hooiland. Dat hoef je slechts één- of tweemaal per jaar te maaien. Door dit hooiland kan je wel netjes gemaaide paadjes aanleggen, zodat het toch een verzorgde aanblik geeft. Je zal zien dat sprinkhanen, wantsen en vlinders vanzelf zullen verschijnen.

8. Een vijver als bron van leven. Als je voldoende ruimte hebt in je tuin, kan je kiezen voor de aanleg van een tuinvijver. Zorg voor een geleidelijke oeverzone met inheemse waterplanten en weet dat vissen zich te goed zullen doen aan kikkervisjes en waterbeestjes.

9. Gebruik geen pesticiden. Het gebruik van pesticiden zorgt voor minder insecten in je tuin. Wist je dat bestrijdingsmiddelen één van de oorzaken van de achteruitgang van vlinders zijn?

10. Bemesten hoeft niet. Bemesten in de tuin is helemaal niet nodig. Voor ieder type grond - arm of rijk - bestaan voldoende diverse planten om je tuin op te fleuren. Wil je de grond verbeteren om met succes wat groenten te telen, kies dan voor natuurlijke meststoffen in plaats van kunstmeststof.

Verdere aanbevelingen, zie bijlage

Dat zegt een evaluerend rapport van het Europees Agentschap voor Voedselveiligheid (EFSA) dat op 23 mei 2012 verscheen. De bestaande tests die invloed hadden op de autorisatie van het product zijn onvoldoende voor de wijd toegepaste systemische pesticiden. Door deze tekortkoming zijn heel wat neonicotinoiden op de markt gekomen. Het EFSA geeft toe dat de procedure voor autorisatie grondig herzien moet worden. Vrijdag 1 juni publiceerde EFSA een statement over de bevindingen van twee recente studies naar subletale effecten op bijen van imidacloprid en thiamethoxam (Henry et al. en Whitehorn et al.; Science 30 maart 2012). EFSA concludeert dat in sommige gevallen de geteste concentraties relevant zijn voor veldsituaties in Europa. Volgens het Ctgb is dit voor Nederland niet het geval (bijlage).

EFSA, de Europese Voedselautoriteit, presenteerde in mei 2012 in opdracht van de Europese Commissie een rapport over de risico’s van pesticiden op de gezondheid van onder meer honingbijen en hommels. In het rapport schrijft EFSA dat voor wat betreft blootstelling gekeken moet worden naar acute en chronische effecten van de pesticiden. En ook naar de gevolgen van langdurige blootstelling aan lage doseringen. De recente publicaties van de toxicologen Henk Tennekes en Francisco Sánchez-Bayo over de grote overeenkomsten in het dosis-werkingsprofiel van kankerverwekkende stoffen en neonicotinoide insecticiden (bijlage) krijgen daarbij ruime aandacht en zijn een uitgangspunt voor het ontwikkelen van nieuwe methoden om de risico’s van gewasbeschermingsmiddelen vast te kunnen stellen. Vrijdag 1 juni publiceerde EFSA een statement over de bevindingen van twee recente studies naar subletale effecten op bijen van imidacloprid en thiamethoxam (Henry et al. en Whitehorn et al.; Science 30 maart 2012). Henry et al. onderzochten het effect van thiamethoxam op het vlieggedrag van bijen. De onderzoekers rustten twee groepen bijen uit met een zendertje en stelden één daarvan bloot aan een realistische dosis van het insecticide. Ze stelden vast dat de dieren die met het insecticide in contact waren gekomen, een twee tot drie keer grotere kans hadden om niet naar de kolonie terug te keren. Dat kan er volgens de onderzoekers toe leiden dat het aantal dieren in een kolonie in die mate afneemt, dat herstel moeilijk is en de kans op het instorten van de kolonie vergroot. Whitehorn et al. gingen na wat de impact is van imidacloprid - een van de vaakste gebruikte neonicotinoiden - op hommels. Ze stelden de dieren bloot aan dosissen waarmee ze ook in het wild in aanraking komen en bestudeerden de kolonies. Die bleken op het einde van het experiment minder te wegen dan controlekolonies. Ze bevatten ook minder koninginnen, die na de winter nieuwe kolonies stichten. EFSA concludeert dat in sommige gevallen de geteste concentraties relevant zijn voor veldsituaties in Europa. Volgens het Ctgb is dit voor Nederland niet het geval (bijlage).

Het gaat niet goed met de Groningse bij. Van alle bijenvolken in de provincie heeft zeker dertig procent de afgelopen winter niet overleefd. Dat meldt RTV Noord. Imkers en natuurorganisaties maken zich grote zorgen, want bijen zijn hard nodig voor de bestuiving van planten, bloemen en landbouwgewassen.