Weidevogels

Weidevogels hebben genoeg van de boer

Miljoenen worden er gestoken in natuurbeheer door boeren. Veel lijkt het niet uit te halen. Ook weidevogels hebben liever natuur. Ja, het is waar: alles wijst erop dat het maar niet lukt op het boerenland. De grutto Limosa limosa, de kievit Vanellus vanellus, de scholekster Haematopus ostralegus, de veldleeuwerik Alauda arvensis, miljoenen euro’s subsidie voor ‘agrarisch natuurbeheer’ hebben de sterk dalende trend in de aantallen broedparen niet kunnen ombuigen. Ook bioloog Adriaan Guldemond van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) moet het toegeven: ‘Met de meeste weidevogels gaat het niet goed. En in de agrarische gebieden gaat het gemiddeld slechter dan in natuurgebieden.’

Het deuntje van het voorjaar dreigt te verdwijnen

Iedereen kende 'm. Het voorjaar begon met zijn deuntje, iedereen floot dat riedeltje mee. En nu staat-ie op de Rode Lijst." De constatering van Ruud Foppen over de veldleeuwerik Alauda arvensis komt er met enige verbazing uit. Het hoofd onderzoek van SOVON Vogelonderzoek Nederland en medesamensteller van de Vogelbalans 2008 noemt de teloorgang van het oer-Hollandse zangvogeltje 'gigantisch'.

Bescherming weidevogel laat te wensen over

De European Bird Census Council (EBCC) meldt dat de achteruitgang van boerenlandvogels in Europa doorgaat – de halvering van het aantal veldleeuweriken Alauda arvensis in 25 jaar tijd ligt op het gemiddelde. Doortastende actie is geboden. ‘Maar,’ zegt Jet-Anne Vos van Vogelbescherming Nederland, ‘het dreigt mis te lopen’. Volgens Vogelbescherming komt dat vooral omdat het geld voor agrarisch natuurbeheer (25 miljoen euro) sinds dit jaar wordt verdeeld over de provincies.

Skylark, Corn Bunting, Tree Sparrow and Northern Lapwing in sharp decline across Europe

The Wild Bird Indicator 2005 shows that on average over the last twenty-five years, farmland birds such as the Eurasian Skylark Alauda arvensis, Corn Bunting Miliaria calandra, Eurasian Tree Sparrow Passer montanus and Northern Lapwing Vanellus vanellus, have declined sharply in number across Europe. As a whole from 1980 to 2003, common farmland birds on average fell in number by 28%.

Dramatic decline of an insectivorous passerine, the Whinchat

Insectivorous farmland passerines have declined steadily throughout most of western Europe over the past decades. The Whinchat Saxicola rubetra, an insectivorous passerine species of grassland, has undergone one of the most dramatic declines among farmland birds. The recent intensification of farming practices has led to a decrease in the availability of grassland invertebrates in general, and of important Whinchat chick-food in particular, even in remote Alpine valleys. This has a negative effect on reproductive success.

Songbirds on their way to extinction?

According to the latest update of "The Atlas of the Breeding Birds of Ontario" the list of songbird species in Ontario that are declining is staggering. "Population trends are generally positive for birds of prey, but biologists are expressing concern about the fate of grassland birds and those that feed on flying insects," says a statement from the organizers of the survey that led to the first update in 20 years.

The decline of the birds and the bees - Rachel Carson's Silent Spring revisited

Monitoring data reveal significant changes in the number of meadow birds in the Netherlands. The overall yearly decline has nearly quadrupled in recent years, i.e. from 1.2% in 1990-2000 to 4.6% since 2000. All meadow birds in the monitoring scheme (Skylark Alauda arvensis, Northern Shoveler Anas clypeata, Yellow Wagtail Motacilla flava, Oystercatcher Haematopus ostralegus, Black-tailed Godwit Limosa limosa, Northern Lapwing Vanellus vanellus, Common Redshank Tringa totanus, Meadow Pipit Anthus pratensis en Tufted Duck Aythya fuligula) are declining since 2000. Songbirds like Skylark, Meadow Pipit and Yellow Wagtail declined up to 30% from year to year in some regions which may lead to a population drop of 75% in only five years. Particularly alarming is the steep decline of meadow birds in the western peat land of the Netherlands (with an overall annual decline of 13% since 2000). The bird decline observed since the nineties correlates well with the increasing use of imidacloprid, which was first introduced in agriculture in 1994 and is now by far the most widely used insecticide. Imidacloprid is may leach from soil and is a major surface water pollutant in the Netherlands, particularly in the western part of the country.

Sterke afname van de boerenlandvogels sinds de zeventiger jaren

Rond de eeuwwisseling werd een dramatische afname van populaties van vogels die met landbouw geassocieerd zijn vastgesteld te opzichte van de zeventiger jaren. Behalve diverse soorten weidevogels zijn sprekende voorbeelden onder andere Patrijs, Steenuil, Veldleeuwerik, Boerenzwaluw, Ringmus, Ortolaan en Grauwe Gors. Voor sommige soorten is deze afname dramatisch (meer dan 80%), vooral bij akkervogels. De Ortolaan en Grauwe Gors zijn inmiddels uitgestorven in Nederland en de Veldleeuwerik en Patrijs verliezen in razend tempo terrein.

Sterke afname van weidevogels in Nederland sinds de invoering van imidacloprid

Weidevogels namen in de periode 1990-2000 in het agrarisch gebied jaarlijks met 1.2% af. Sinds 2000 is die jaarlijkse afname bijna verviervoudigd (4.6%). Sinds 2000 vertonen alle 9 onderzochte soorten weidevogels (veldleeuwerik (Alauda arvensis), slobeend (Anas clypeata), gele kwikstaart (Motacilla flava), scholekster (Haematopus ostralegus), grutto (Limosa limosa), kievit (Vanellus vanellus), tureluur (Tringa totanus), graspieper (Anthus pratensis) en kuifeend (Aythya fuligula)) jaarlijks een afname in aantal. De veldleeuwerik is koploper in achteruitgang met een jaarlijkse afname van 9,2%. Vooral de ontwikkeling in de laagveengebieden van West-Nederland draagt hieraan bij (met een jaarlijkse afname van weidevogels van 13%).

Lage insectenstand nekt de weidevogels

Het aantal weidevogels in Nederland is opnieuw gedaald. Onder meer de grutto’s (skriezen) Limosa limosa en kieviten (ljippen) Vanellus vanellus zijn minder te zien. Dat blijkt uit een in 2007 gepubliceerd onderzoek van Wetlands International. Mogelijk ligt het aan de hoeveelheid voedsel die voor de vogels beschikbaar is. Zo sterven veel insecten, het menu van veel weidevogels, door het gebruik van pesticiden.