Het middel is de bestseller van de agrogigant Monsanto: goed voor miljarden omzet, mede doordat het buiten Europa wordt verkocht in combinatie met genetisch veranderde soja en mais die resistent is gemaakt (“Roundup Ready”) tegen het landbouwgif. In maart 2015 ontstaat een PR-crisis van existentiële aard, als IARC, de onderzoeksarm van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), een rapport uitbrengt dat het verdienmodel op z’n kop dreigt te zetten: glyfosaat, hoofdingrediënt van Roundup, veroorzaakt waarschijnlijk kanker bij mensen.
Een van de sleutelstudies waar IARC zich op baseert is een onderzoek uitgevoerd door Monsanto zelf, uit 1983, en dat al in die tijd vraagtekens plaatst bij de veiligheid van het bestrijdingsmiddel. Voor de studie gaven Monsanto-onderzoekers muizen in een oplopende dosis glyfosaat. Het resultaat: gelinkt aan de dosis ontwikkelen onderzochte dieren vaker tumoren.
‘Omdat zulke tumoren zeer uitzonderlijk zijn bij muizen kan zo’n studie ons veel vertellen over het risico op kanker bij mensen’
‘Het gaat hier om tumoren die we bijna nooit zien bij muizen’, licht Kathryn Guyton van IARC toe over de telefoon vanuit haar kantoor in Lyon, Frankrijk. ‘Omdat zulke tumoren zeer uitzonderlijk zijn bij muizen kan zo’n studie ons veel vertellen over het risico op kanker bij mensen. In totaal geven twee studies met muizen zo’n wat wij noemen “positief” resultaat.’
Naast de dierstudies suggereren volgens IARC ook meerdere studies bij mensen dat glyfosaat kankerverwekkend is. IARC weegt hierbij met name drie bevolkingsstudies – uit Zweden, Canada en de VS – zwaar mee. De onderzoeken tonen dat boeren die bestrijdingsmiddelen met glyfosaat op hun gewassen spuiten, vaker lymfeklierkanker krijgen.
Maar op 12 november 2015 lijkt het er op dat de industrie opgelucht adem kan halen. ‘De wetenschap wint!!’, twittert Robb Fraley, hoofd technologie van Monsanto. De Europese voedselautoriteit EFSA komt die dag met haar oordeel: ‘Het is onwaarschijnlijk dat glyfosaat een kankerverwekkend gevaar vormt voor mensen.’ Goedkeuring van glyfosaat lijkt met het positieve oordeel van EFSA nog slechts een formaliteit. Maar waarom wijkt dit oordeel zo sterk af van IARC.
Het antwoord op die vraag voert naar Duitsland; naar de Max-Dohrn-Strasse in Berlijn om precies te zijn. Daar, aan de oevers van de Spree, is het Duitse Bundesinstitut für Risikobewertung (BfR) gevestigd. Het is het BfR dat het rapport opstelt waar het oordeel van EFSA op is gebasseerd. Waarom het BfR? Het blijkt een keuze van de makers van glyfosaat die hernieuwde Europese toelating zoeken, verenigd in een consortium onder leiding van Monsanto: de Glyphosate Task Force (GTF). Het kiezen van het instituut is een recht dat een EU-verordening de makers biedt. Maar niet alleen bij de keuze voor het BfR draait de industrie aan de knoppen. Uit het vuistdikke rapport van het Duitse rijksinstituut valt op te maken dat de letterlijke tekst van de evaluatie is geschreven door de GTF, de industrie dus, aangevuld met commentaar van het BfR. En de invloed gaat nog verder. Het is ook de GTF die de selectie van wetenschappelijke literatuur heeft gemaakt. ‘Het is in Europa wettelijk zo geregeld dat de bedrijven die goedkeuring voor een bestrijdingsmiddel zoeken, zelf een dossier samenstellen’, vertelt Peter Clausing, als toxicoloog jarenlang werkzaam voor de Amerikaanse voedselautoriteit FDA, en nu onderzoeker bij het Duitse Pestizid Aktions-Netzwerk. ‘Het geeft deze bedrijven een grote invloed. Ze kunnen bepaalde studies benadrukken, terwijl andere weer naar de achtergrond verdwijnen.’ Welke studies Monsanto en consorten hebben geselecteerd? Het valt precies te achterhalen. De drie bevolkingsstudies die een toename van lymfeklierkanker bij boeren tonen, en volgens de WHO behoren tot de cruciale bewijslast, zijn door de GTF geschrapt. “Niet betrouwbaar” valt in het rapport te lezen, en “niet significant” in uitkomst, aldus de chemische industrie. Het zijn conclusies die het BfR accepteert, zo blijkt uit het commentaar dat zij later aan het document zal toevoegen.
Naast bevolkingsstudies, presenteert de GTF een selectie aan dierstudies. Daarbij zitten ook de twee studies met muizen en zeldzame tumoren; studies die voor de WHO zeer zwaar hebben gewogen. Maar de GTF presenteert aan het BfR nog drie andere studies met muizen. Het gaat om onderzoeken die zijn uitgevoerd door de industrie, en waarvan de uitkomsten tot op de dag van vandaag bedrijfsgeheim vormen. De resultaten zijn enkel vertrouwelijk gedeeld met het BfR.
Kathryn Guyton van IARC: ‘Op basis van het rapport van de BfR kan ik niet zeggen wat de uitkomsten van deze dierstudies zijn. Toen wij als IARC aan ons rapport over glyfosaat werkte hebben we de industrie gevraagd de data hiervan openbaar te maken. Toen we nul op het rekest kregen, besloten we ze niet meenemen in onze evaluatie. IARC werkt namelijk alleen met studies die publiek toegankelijk zijn, en door onafhankelijke wetenschappers kunnen worden beoordeeld.’
Vanuit de Duitse Bondsdag, dat in Berlijn hemelsbreed op een aantal kilometer afstand van het BfR-kantoor ligt, de Spree volgend langs het Tiergartenpark, komt een ander verhaal. ”Medewerkers van het BfR hebben mij verteld dat ze min of meer continu in contact hebben gestaan met de Glyphosate Task Force”, vertelt Harald Ebner, Duits parlementariër voor Bündnis 90/Die Grünen. ”Ze noemden dit een ‘normaal en noodzakelijk’ onderdeel van de evaluatie.” Harald Ebner ontdekte ook nog iets anders. De Glyphosate Task Force kreeg inzage in een vertrouwelijke versie van het BfR-rapport. Het gaat om de allerlaatste versie waar Roland Solecki’s afdeling aan werkte, verstuurd naar de industrie op 2 februari 2015, twee maanden voordat EFSA het definitieve rapport ontvangt. Het zijn feiten die Ebner op het spoor komt doordat medewerkers hem wijzen op een studie waarbij Monsanto betrokken is, en in een voetnoot het concept BfR-rapport wordt genoemd. Harald Ebner plaatst grote vraagtekens bij de onafhankelijkheid van het BfR als onderzoeksinstituut. Volgens hem zijn de banden met de industrie te nauw. Hij vindt dan ook dat op basis van de Duitse evaluatie glyfosaat niet zou mogen worden goedgekeurd voor de hele EU.
Bron:MO, 18-05-16
http://www.mo.be/analyse/monsanto-schrijft-de-eu-aanbeveling-over-glyfo…
- Login om te reageren