Zo’n 19 jaar geleden spraken 193 landen af dat in 2010 de achteruitgang van biodiversiteit gestopt zou moeten zijn. Deze doelstelling is bij lange na niet gerealiseerd. Het verlies aan natuurgebieden en daarmee het verlies aan planten- en diersoorten is zeer groot. De precieze aantallen zijn niet te kwantificeren aangezien we niet eens weten hoeveel soorten er zijn. Schattingen lopen uiteen van 5 miljoen tot 100 miljoen wereldwijd. Tot nu toe zijn hiervan maar rond de 1,8 miljoen soorten beschreven. Ongeveer 1,1 miljoen behoren tot de insecten. Van de ruim 35.000 soorten die in Nederland voorkomen is van ruim 6500 de mate van bedreiging bekend. Hieruit blijkt dat de helft bedreigd is. De verschillen tussen de soortgroepen zijn echter groot. Van de dagvlinders, reptielen en steenvliegen is meer dan driekwart van de soorten in gevaar.

Een aantal bijzondere soorten amfibieën krijgt in de provincie Overijssel extra aandacht, de knoflookpad (Pelobates fuscus) is er één van. Deze soorten zijn beschermd omdat ze zeldzaam zijn of met uitsterven worden bedreigd. Halverwege de jaren negentig werd duidelijk dat het aantal vindplaatsen van de knoflookpad sterk achteruitging. Sinds 1990 zijn er in Nederland nog maar 38 leefgebieden van de knoflookpad bekend, daarvoor was hij bekend van meer dan 100 leefgebieden. Tegenwoordig is het belangrijkste leefgebied van de knoflookpad in Overijssel het stroomgebied van de Overijsselse Vecht. Dit is het grootste bolwerk van de soort in Nederland. Twente was vroeger ook een belangrijke regio. Helaas zijn de meeste leefgebieden hier verdwenen. Een aantal leefgebieden liggen nog langs weerszijden van de IJssel.

Beide soorten komen uitsluitend voor in Zuid-Limburg. Ze kwamen tot in de zestiger jaren gebiedsdekkend in bijna geheel Zuid-Limburg voor. Inventarisaties vanaf het begin van de zestiger jaren hebben duidelijk aangetoond dat de vroedmeesterpad (Alytes obstetricans) en de geelbuikvuurpad (Bombina variegata) de laatste decennia sterk in aantal zijn afgenomen. Was de vroedmeesterpad tot voor dertig jaar nog zeer algemeen in heel Zuid-Limburg, in 1997 zijn er nog maar veertien lokaties met levensvatbare populaties van deze soort vastgesteld. De achteruitgang van de geelbuikvuurpad is nog dramatischer. In 1964 waren er nog tachtig vindplaatsen, in 1975 nog negentien, in 1980 nog vijf, terwijl thans nog maar sprake is van vier vindplaatsen waar regelmatig meerdere exemplaren worden aangetroffen.

Wereldwijd worden amfibieën zwaar getroffen, wetenschappers spreken zelfs over de ‘zesde massa-extinctie’ onder amfibieën. In Nederland staat de helft van de soorten op de Rode Lijst en wereldwijd wordt eenderde van alle soorten amfibieën met uitsterven bedreigd. Het onderzoeksteam van dr. Hof van de Universiteit van Kopenhagen (Denemarken) gebruikte computermodellen om de invloed van klimaatverandering, het verlies van leefgebied en de schimmelziekte op amfibiepopulaties te modelleren. De resultaten verschenen in november 2011 in het wetenschappelijke tijdschrift ‘Nature’ (bijlage). De wetenschappers voorspellen dat meer dan de helft van alle kikkers, padden en salamanders binnen veertig jaar uitgestorven zal zijn door een combinatie van deze drie factoren. Het overlappen van deze bedreigingen zou kunnen betekenen dat de schattingen van de achteruitgang van populaties te optimistisch zijn en dat het in werkelijkheid nog erger is dan we aanvankelijk dachten.

In het voorjaar van 2010 bleek dat ruim 5 procent van alle amfibieën in België en in Nederland met een schimmel besmet waren, Batrachochytrium dendrobatidis (verdere informatie in bijlage). Deze schimmel kan de gevaarlijke infectieziekte chytridiomycose veroorzaken. Door deze ziekte zijn wereldwijd al een aantal amfibieënsoorten uitgestorven en worden vele andere soorten bedreigd. In bijna alle Nederlandse provincies en in Vlaanderen zijn besmette dieren gevonden. Ook de onlangs in Nederlands Limburg aangetroffen brulkikkers kunnen dragers zijn van deze schimmel. Deskundigen, waaronder het IUCN, noemen het de ergste infectieziekte die amfibieën ooit heeft getroffen en een grote bedreiging voor de biodiversiteit. Over één punt zijn wetenschappers het eens. Amfibieën worden wereldwijd bedreigd, onder andere door vervuiling van de leefomgeving. Daardoor zijn amfibieën nu gevoeliger voor ziekteverwekkers als de Chytride schimmel.

De Knoflookpad (Pelobates fuscus) gaat landelijk gezien hard achteruit. In Limburg resteren nog slechts drie leefgebieden. De Knoflookpad wordt in al deze gebieden in haar voortbestaan bedreigd. Vooral in Midden-Limburg is de situatie uiterst alarmerend. Van de meer dan 25 wateren waar de soort hier in het verleden is waargenomen resteert er tegenwoordig nog één. Deze populatie in Nationaal Park De Meinweg verkeert op de rand van uitsterven. Hiermee zouden de laatste Knoflookpadden van Midden-Limburg verloren gaan. Als laatste redmiddel voor het behoud van de soort is in 2011 begonnen met het opkweken en uitzetten van larven.

We vernamen al berichten dat het met de Boerenzwaluw (Hirundo rustica) niet goed gaat. Maar dat de gevolgen voor de telling rond Woudsend zo dramatisch zouden zijn hadden we niet gedacht. Vorig jaar werden 228 bewoonde nesten geteld maar dit jaar kwamen we (ook weer rond 13-15 juni) niet verder dan 141; een achteruitgang van 38% ! Het aantal adressen waar genesteld wordt nam af van 38 naar 36. Op 24 adressen was het aantal (aanzienlijk) lager, op 6 adressen was het aantal hoger en op 6 adressen bleef het gelijk.

De landelijke populaties van grutto (Limosa limosa), tureluur (Tringa totanus), scholekster (Haematopus ostralegus) en kievit (Vanellus vanellus) liggen in 2009 grofweg 10 tot 60 procent onder het niveau van 1990. Volgens een recente schatting van SOVON is de grutto in Nederland gedaald van circa 100.000 broedparen midden jaren tachtig naar een kleine 60.000 in 2004. Ook zangvogels die op landbouwpercelen broeden, zijn sinds 1990 achteruit gegaan. Van het aantal veldleeuweriken (Alauda arvensis) is nog maar 30% over van de aantallen aan het begin van de jaren negentig. De ontwikkeling van de weidevogelaantallen vertoont duidelijke verschillen tussen de verschillende regio's in het land. In het westen en zuidwesten bleven de aantallen van de steltlopers in de jaren negentig stabiel of gingen zelfs vooruit, terwijl in het noorden en oosten de meeste soorten een afname lieten zien. Maar na de eeuwwisseling loopt de weidevogelstand ook in het westen en zuidwesten sterk terug, vooral in de laagveengebieden in Noord- en Zuid-Holland. De aantallen van de veldleeuwerik, graspieper (Anthus pratensis) en gele kwikstaart (Motacilla flava) zijn hier sinds 2000 zelfs meer dan gehalveerd.

Uit Limburg zijn 40 van de 45 Nederlandse soorten sprinkhanen en krekels bekend. In de loop van de 20e eeuw zijn vijf soorten uit de provincie verdwenen. Soorten als zadelsprinkhaan (Ephippiger ephippiger), veldkrekel (Gryllus campestris), blauwvleugelsprinkhaan (Oedipoda caerulescens), zoemertje (Stenobothrus lineatus) en schavertje (Stenobothrus stigmaticus) zijn achteruit gegaan en enkele daarvan staan op het punt te verdwijnen. De zadelsprinkhaan is de meest bedreigde Limburgse sprinkhaan. In het verleden is de soort gevonden in de omgeving van de Mookerheide, bij Venlo, de Meinweg en de Brunssummerheide en Schinveld. De populaties in de Meinweg en Brunssummerheide zijn de afgelopen jaren niet meer gezien.

Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft ingestemd dat Calypso een uitbreiding krijgt in de veredeling en zaadteelt van bloemisterijgewassen. De insecticide is via een gewasbehandeling toe te dienen. Calypso is al ruim toegestaan in bloemisterijgewassen. Voornamelijk als bestrijder van bladluizen, maar ook tegen larven van kaswittevlieg. In gladiool is de insecticide inzetbaar tegen gladiolentrips.