Het zwartboek bundelt honderden zorgen en klachten van verontruste burgers uit heel Nederland over het gebruik van bestrijdingsmiddelen in hun leefomgeving. Kamerlid Esther Ouwehand overhandigt het eerste exemplaar aan een zwangere vrouw die zich zorgen maakt over de effecten van landbouwgif op haar ongeboren kind. Na de presentatie van het zwartboek lanceren de initiatiefnemers een geheel vernieuwde Gifklikker-website. Ook kondigen ze nieuwe acties aan die duidelijk maken dat veel mensen ongewild worden blootgesteld aan gifstoffen uit de landbouw. De Partij voor de Dieren en Bollenboos intensiveren daarmee hun inzet in de strijd tegen landbouwgif. Dat blijkt hard nodig om het kabinet aan te zetten tot maatregelen.

Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) stelt voor om de waterkwaliteitsnorm voor het bestrijdingsmiddel imidacloprid te verlagen. Uit nieuwe onderzoeken blijkt dat de schadelijke effecten van imidacloprid op waterorganismen zich al bij lagere concentraties voordoen dan verwacht. Vooral eendagsvliegen zijn volgens RIVM zeer gevoelig zijn voor het middel dat tot de groep van de neonicotinoïden behoort. Deze insecten leggen eitjes in oppervlaktewater. Imidacloprid wordt veel aangetroffen in oppervlaktewater. Sinds de huidige normen voor oppervlaktewater in 2008 zijn vastgesteld, zijn er veel nieuwe studies gepubliceerd naar de effecten van imidacloprid op organismen in water. Het RIVM heeft daarom de beschikbare gegevens geëvalueerd en concludeert dat de norm voor lange-termijn blootstelling moet worden verlaagd van 67 naar 8,3 nanogram per liter oppervlaktewater. Voor kortdurende piekblootstelling blijft 0,2 microgram de norm. In januari 2014 heeft het Ctgb extra beperkingen opgelegd aan het gebruik van imidacloprid. Het afvalwater uit kassen moet worden gezuiverd en bij de bespuiting van gewassen in het veld moet worden voorkomen dat het insecticide overwaait naar het nabij gelegen water. Door deze maatregelen komt er minder imidacloprid in het oppervlaktewater terecht. Dit vergroot de kans dat de nieuwe normen haalbaar zijn, aldus RIVM. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat het RIVM rapport algemeen gebruikelijke normen van wetenschapsrapportage buiten werking zet door het werk van Sánchez-Bayo en Tennekes (bijlage) niet te citeren. Sánchez-Bayo en Tennekes hebben 5 jaar geleden al aangetoond dat de chronische toxiciteit van imidacloprid voor waterorganismen ernstig is onderschat, aldus Tennekes.

Natuurpunt Lubbeek brengt eind deze maand een uniek boek uit met de vertaling van de Franstalige manuscripten van de overleden ere-notaris Pierre Halflants. Hij noteerde tijdens zijn talrijke wandelingen tussen 1925 en 1983 in het Hageland het leven en het gedrag van 48 kleine zangvogelsoorten. Hij schreef vier notaboekjes vol met waarnemingen van vogels, wat heel uitzonderlijk was voor die tijd. Alle manuscripten werden in het Frans opgesteld. ‘Deze notities werden nu vertaald’, zegt Gerda Van Hoovels, de secretaris van Natuurpunt Lubbeek. ‘Het boek dateert uit 1945 en geeft duidelijk aan dat er vroeger meer zangvogels in het Hageland waren dan in de Ardennen. Dat Halflants in die tijd en op zo’n jonge leeftijd al vogels observeerde, was een unicum. Naast het Hageland en de Ardennen deed hij ook vogelobservaties in Koksijde en aan de Limburgse vijvers.’ Het boek bevat een uitgebreide beschrijving van 48 zangvogels in zwart-witte pentekeningen. Ook de achteruitgang van het vogelbestand in een veranderend landschap werd beschreven. Een tiental zangvogels die toen leefden zijn ondertussen verdwenen.

De Tweede Kamer heeft het kabinet in een motie gevraagd een moratorium in te stellen op het gebruik van neonicotinoïden totdat vaststaat dat zij geen schadelijk effect hebben op bijen en de volksgezondheid. Daarnaast werd gevraagd een nationaal traject in gang te zetten voor een volledig nationaal moratorium op alle neonicotinoïden en op fipronil. De aangenomen moties raken 18 gewasbeschermingsmiddelen. Vanuit juridisch oogpunt zijn de moties naar het oordeel van het kabinet niet uitvoerbaar. Dat meldt staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken mede namens minister Schippers van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu aan de Tweede Kamer. In een reactie schrijft de toxicoloog Henk Tennekes dat staatssecretaris Dijksma onder toepassing van Art 1 lid 4 van de Europese verordening gewasbescherming (VO-gwb) uit voorzorg alle neonics, fipronil en triazolen kan verbieden. De uitvoerige en verwarrende reactie van de staatssecretaris is haar waarschijnlijk ingefluisterd door een behendige regeringsambtenaar, aldus Tennekes.

Vandaag is de nieuwe, interactieve website Waddenzeevismonitor.nl gelanceerd. Op de website is voor elke vissoort te zien hoe deze zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld in de Waddenzee. Het NIOZ, het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee, meet al vijftig jaar lang het aantal soorten en de hoeveelheden vis in de Waddenzee. Het is nu voor het eerst dat deze onderzoeksgegevens voor een breed publiek toegankelijk worden gemaakt. Het blijkt dat de vangsten de laatste vijftig jaar fors zijn afgenomen. Het aantal vissen is gedaald en sommige vissoorten zijn nagenoeg verdwenen. Op de website kan iedereen eenvoudig vangstaantallen per vissoort opvragen. Ook is het mogelijk de visstand van meerdere vissoorten naast elkaar op te vragen in een grafiek. Van de bijna 80 vissoorten die de afgelopen vijftig jaar in fuik zijn gevangen, is achtergrondinformatie en duidelijk beeldmateriaal opgenomen.

Daarnaast is een bijenkast geplaatst in de openbare Prinsessetuin van Paleis Noordeinde in Den Haag. Dat heeft het Koninklijk Huis gemeld. Op De Horsten staan twee bijenkasten. De bijenvolken tellen zo'n zevenduizend diertjes per kast. Dit aantal kan de komende maanden oplopen tot 45 duizend. Deze zomer vliegen er dus zo'n negentigduizend bijen rond op de Horsten, is de verwachting. Willem-Alexander en zijn familie wonen op het landgoed in Wassenaar. De koning kwam met de fiets en probeerde met een imker de bijenkoningin op een van de honingraten te ontdekken. De kasten worden bewoond door zogeheten Buckfast-bijen, een zachtaardig Nederlands bijenras dat wordt geteeld door Stichting Buckfast Marken. De bijen steken en zwermen nauwelijks en verzamelen relatief veel nectar om uiteindelijk honing te maken. De koning kreeg het bijenvolk aangeboden door het natuurprogramma Vroege Vogels van de VARA.

Waardevolle akkernatuur en landschapselementen gaan versneld ten onder, in plaats van dat ze gered worden door het nieuwe landbouwbeleid en collectieven. Dat zeiden Vereniging Nederlands Cultuurlandschap, Werkgroep Grauwe Kiekendief en het Louis Bolk Instituut tijdens de landelijke Dag voor Agrarische Natuurverenigingen in Nijkerk.Veertig procent van het geld dat omgaat in de Europese Unie gaat naar landbouwsubsidies, het grootste deel bestaat uit directe inkomenssteun aan boeren. Veel Europarlementariërs en burgers in de Unie vinden dat te veel geld en willen dat Europese boeren er een groenere landbouw voor terug geven. Zo kwam het er eindelijk van dat bij de hernieuwing van het gemeenschappelijk landbouwbeleid aan de subsidie groene eisen zouden worden verbonden. Nederlandse boeren zouden nu echt werk gaan maken van verbetering van landschap, biodiversiteit, milieu en dierenwelzijn op hun bedrijven in ruil voor jaarlijks 230 miljoen euro Europese subsidie. In Nederland dreigt de uitwerking van deze vergroening volledig ontkracht te worden en zelfs averechts effect te krijgen.

Deze week raakte bekend dat één op de drie Belgische honingbijen de winter niet overleeft, een cijfer dat dubbel zo hoog is als het Europese gemiddelde. “Nochtans delen landbouwers en bijen een lange geschiedenis: sinds oudsher maken boeren dankbaar gebruik van bestuivende bijen voor de productie”, zegt Annelore Nys (Natuurpunt). “Het Europees Landbouwbeleid moet zijn subsidies inzetten op natuur- en dus bijvriendelijke landbouwmodellen.” Het tijdelijk Europees verbod op neonicotinoïden, de nieuwe generatie pesticiden, is volgens Natuurpunt maar een eerste stap in het aanpakken van een gelaagd probleem. De vereniging wijst naar het Europees Landbouwbeleid, de grootste budgetpost van Europa, dat blijft inzetten op een verhaal waarvan vooral de grootschalige en intensieve landbouwbedrijven beter worden. “Elk jaar vloeit er bijna 400 miljoen euro aan subsidies naar de Vlaamse landbouwsector, in ruil voor die publieke middelen verwacht de samenleving publieke diensten. Terwijl het redden van de bijenpopulatie een absolute prioriteit zou moeten zijn in het landbouwbeleid, dreigt het net de doodsteek te worden voor onze bijenpopulatie. De recente hervorming van het landbouwbeleid beloofde een ambitieuze vergroening, maar leverde vooral ‘business as usual’. Het initiële voorstel bevatte een veelbelovende piste: elke landbouwer die subsidies wil ontvangen, moet een deel van het akkerland inrichten in functie van natuur. Maar doorheen de onderhandelingen werden een hele rits van uitzonderingsmodaliteiten ingebouwd zodat er op het terrein nauwelijks iets zal veranderen.

Deze technieken kunnen namelijk opgenomen worden in het onderzoek dat Wageningen UR Glastuinbouw doet. Ook in 2014 staan een aantal vervolgonderzoeken op de planning wat betreft de toepassing van zuiveringstechnieken om gewasbeschermingsmiddelen uit glastuinbouw spuiwater te verwijderen. Ook wordt er weer gekeken naar nieuwe technieken. De overheid heeft het voornemen om zuiveringstechnieken vanaf 2016 verplicht te stellen. Wageningen UR Glastuinbouw onderzoekt binnen het project Glastuinbouw Waterproof potentieel geschikte technieken op effectiviteit van verwijdering van gewasbeschermingsmiddelen, toepasbaarheid in een glastuinbouw situatie en kosten. De technieken die in 2012 in een eerste indicatieve proef effectief bleken te zijn, zijn in 2013 aan een nader onderzoek onderworpen. Daarnaast zijn een aantal nieuwe technieken uit de afvalwaterzuivering en de drinkwaterproductie onderzocht. Dit zijn een aantal combinaties van ozon, waterstofperoxide en UV, met verschillende behandelwijzen. Het blijkt dat hier een aantal perspectiefvolle technieken tussen zitten.

Volgens de rechter overtrad hij de officiële richtlijnen. Emmanuel Giboulot kwam eerder al in het nieuws omdat hij door zijn weigering een boete van 30.000 euro riskeerde en zelfs een gevangenisstraf. De boer weigert zijn chardonnay en pinot noir druiven te beschermen tegen flavescence dorée, een ziekte die lelijk huis houdt in de wijnregio Côte-d'Or. Het verplichte pesticide brengt ongewenste schade toe aan bestuivers zoals bijen, zegt hij. Maar de rechter in Dijon had geen oren naar die uitleg en legt een boete op van 1.000 euro, waarvan de helft voorwaardelijk. Hij volgt daarmee de aanklager, die tot dezelfde stap opriep tijdens een pleidooi eind februari. De boer heeft meteen laten weten dat hij in beroep gaat. "Ik voel me niet schuldig", zei hij in een reactie in de Franse krant 'Le Monde'. "Het is onaanvaardbaar dat we ons tegenwoordig moeten verstoppen en bang moeten zijn om een standpunt in te nemen." De zaak doet heel wat stof opwaaien in wijnland Frankrijk. Een online petitie tegen het proces verzamelde meer dan een half miljoen handtekeningen.